پزشک ممکن است به دلایل مختلفی برای شما آزمایشهای مربوط به چکاپ کامل را تجویز کند. چکاپ میتواند برای تشخیص بیماریها یا به صورت دورهای برای بررسی و ارزیابی سلامت کلی شما مورد استفاده قرار بگیرد. در این مطلب قصد داریم همه چیز را درباره نحوه تفسیر آزمایش چکاپ کامل بررسی کنیم.
در صورتی که قصد داشته باشید چکاپ کامل انجام دهید در اولین قدم باید لیست آزمایش چکاپ کامل را در نظر داشته باشید. مهمترین آزمایشهایی که در لیست آزمایش چکاپ کامل قرار میگیرند شامل موارد زیر هستند.
یکی از اولین مواردی که در معاینههای روتین مورد بررسی قرار میگیرد قد و وزن فرد است. متخصصان با استفاده از قد و وزن فرد BMI را محاسبه میکنند که یک تصویر کلی از میزان سلامت شما ارائه میدهد. نگه داشتن BMI در محدوده سالم به شما کمک میکند تا از مواردی مانند بیماریهای قلبی، دیابت نوع ۲ و برخی از انواع سرطان محافظت کنید. در صورتی که BMI شما در محدوده سالمی قرار نداشته باشد پزشک شما راهکارهایی را ارائه میدهد تا این شاخص را به محدوده طبیعی نزدیک کنید.
فشار خون شما باید در محدوده طبیعی قرار داشته باشد که کمتر از ۱۲۰ بر روی ۸۰ است. لازم است پس از ۱۸ سالگی حداقل هر ۲ سال یکبار فشار خون خود را بررسی کنید. در صورتی که فشار خون شما بالاتر از میزان طبیعی باشد ممکن است در معرض خطراتی مانند بیماری قلبی و سکته مغزی قرار بگیرید.
آزمایش کلسترول با اندازهگیری Total Cholesterol و تریگلیسرید، برای ارزیابی خطر بیماریهای قلبیعروقی اهمیت دارد.
- مقدار LDL کمتر از 200mg/dl
- مقدار HDL کمتر از 100mg/dl
- کلسترول HDL بیشتر از 40mg/dl برای مردان یا 50mg/dl برای زنان
- تریگلیسرید کمتر از 150mg/dl
آزمایش قند خون با اندازهگیری FBS و HbA1c برای تشخیص و پایش دیابت و ارزیابی سلامت متابولیک اهمیت دارد.
- مقدار 2hpp ناشتا: 70 تا 99 میلی گرم بر دسی لیتر
- دو ساعت بعد از غذا کمتر از 140 میلی گرم بر دسی لیتر
- مقدار HBA1C کمتر از 5.7%
آزمایش تراکم استخوان(DEXA) با اندازهگیری T-score(نرمال: بالاتر از -1، استئوپنی: بین -1 تا -2.5، استئوپروز: کمتر از -2.5) برای تشخیص کاهش توده استخوانی و پیشگیری از شکستگیها اهمیت دارد.
این آزمایش با اشعه ایکس، تغییرات سینههای شما را بررسی میکند. متخصصان در مورد اینکه چند وقت یکبار به این آزمایش نیاز دارید و چه زمانی باید شروع کنید، اختلاف نظر دارند. با این حال بین ۴۰ تا ۵۰ سالگی بهتر است این آزمایش را انجام دهید.
آزمایشهای مختلفی وجود دارند که میتوانند سرطان دهانه رحم را بررسی کنند. پاپ اسمیر و HPV از آزمایشهای مهم این دسته هستند. با این حال اینها تنها تعداد کمی از تستهای موجود در آزمایش چکاپ کامل است. لیست کامل این آزمایشها را در ادامه ذکر کردهایم.
برخی از نکات وجود دارند که لازم است آنها را پیش از انجام آزمایشهای چکاپ رعایت کنید. علاوه بر ناشتایی، اجتناب از مصرف کافئین، الکل و دخانیات و همچنین کاهش سطح استرس و اضطراب پیش از انجام آزمایش چکاپ کامل بسیار اهمیت دارند. پس از انجام چکاپ لازم است استراحت کنید زیرا ممکن است حس ضعف در شما ایجاد شود.
هزینه چکاپ کامل بدن با توجه به برخی از موارد میتواند متفاوت باشد. مهمترین عوامل تأثیرگذار بر روی هزینه آزمایش چکاپ کامل شامل موارد زیر هستند:
نوع مرکز درمانی که برای آزمایش دادن انتخاب میکنید نیز بر روی هزینهها تأثیرگذار است. مراکز دولتی معمولاً هزینههای کمتری نسبت به مراکز خصوصی دارند.
بیمهای که تحت پوشش آن قرار دارید در کاهش نهایی هزینهها نقش به سزایی دارد. بیمههای تکمیلی معمولاً بیشتر از بیمه تأمین اجتماعی هزینهها را تقبل میکنند.
آزمایش خون یک بررسی آزمایشگاهی از نمونه خون است که برای بررسی موارد مختلفی از جمله عملکرد برخی اندامها(مانند کبد، کلیهها، تیروئید و قلب)، عفونتها و برخی اختلالات ژنتیکی و همچنین ارزیابی سلامت عمومی فرد استفاده میشود. پس از تجزیه و تحلیل نمونه در آزمایشگاه و جمعآوری نتایج، در بیشتر موارد گزارش آزمایش خون به فرد آزمایششونده ارائه میشود. این گزارش اجزای مختلف خون و میزان حضور آنها را شرح میدهد که شامل موارد زیر هستند:
شمارش کامل خون(CBC) بر سه نوع سلول خونی تمرکز دارد: گلبولهای سفید خون(WBC)، گلبولهای قرمز خون(RBC) و پلاکتها. با اندازهگیری حجم سلولهای خونی، CBC به پزشک اجازه میدهد تا سلامت کلی فرد را ارزیابی کند و همچنین بیماریهای زمینهای مانند لوسمی و کمخونی را بررسی کند.
نتیجه هماتوکریت نشان میدهد که چه درصدی از خون از گلبولهای قرمز تشکیل شده است. یکی از مهمترین مواردی که میتوان آن را با استفاده از HCT تشخیص داد کم خونی است.
هموگلوبین پروتئینی است که در گلبولهای قرمز وجود دارد و اکسیژن را از ریهها به بافتهای بدن میفرستد. آزمایش هموگلوبین نیز در تشخیص کمخونی مفید است و بسیاری از پزشکان این آزمایش را به آزمایش هماتوکریت ترجیح میدهند.
MCV نشان دهنده متوسط حجم گلبولهای قرمز است. نتایج خارج از محدوده طبیعی میتواند نشانهای از کمخونی یا سندرم خستگی مزمن، در میان سایر شرایط پزشکی باشد.
سطوح خارج از محدوده طبیعی میتواند نشان دهنده بیماریهایی مانند کمخونی، سوءتغذیه و بیماری کبد باشد.
پلاکتها سلولهای کوچکی هستند که به لخته شدن خون کمک میکنند. این آزمایش میزان پلاکتهای موجود در خون را اندازهگیری میکند. اگر آزمایش تعداد بالایی را نشان دهد، میتواند نشاندهنده کمخونی، سرطان یا عفونت باشد، در حالی که تعداد کم میتواند از بهبود زخمها جلوگیری کرده و منجر به خونریزی شدید شود.
حجم کم پلاکت میتواند باعث بینظمی در خونریزی شود، در حالی که حجم بالای پلاکت میتواند خطر حمله قلبی یا سکته مغزی را در فرد افزایش دهد.
مقادیر طبیعی سلولهای خونی به صورت زیر هستند:
گلبولهای سفید خون که با نام لکوسیت نیز شناخته میشوند، جزء اصلی سیستم ایمنی بدن هستند. تعداد بالای گلبولهای سفید خون میتواند نشاندهنده وجود عفونت باشد، در حالی که تعداد کم آنها میتواند به بیماریهای مختلفی از جمله HIV، لوسمی، هپاتیت و آرتروز اشاره داشته باشد. میزان طبیعی انواع گلبولهای سفید نیز به صورت زیر است.
گلبولهای قرمز خون(RBCs) اکسیژن را به بافتهای سراسر بدن منتقل میکنند و این امر آنها را برای عملکرد سالم بدن پر اهمیت میکند. شمارش گلبولهای قرمز خون، حجم گلبولهای قرمز را در یک فرد تخمین میزند - اگر نتایج، تعداد بالاتر یا پایینتر از حد نرمال را نشان دهد، میتواند به پزشک نشان دهنده شرایط پزشکی مختلفی باشد. با این حال لازم است به این نکته توجه داشته باشید که نتیجه این آزمایش نمیتواند علت یک بیماری یا شرایط دشوار را تشخیص دهد و در صورت غیرطبیعی بودن نتایج آزمایشهای تکمیلی درخواست میشوند.
فاکتورهای متعددی در آزمایش ادرار وجود دارند که لازم است آنها را بشناسید. مهمترین این فاکتورها به صورت زیر هستند.
به طور معمول ادرار طبیعی دارای یک رنگ زرد کم رنگ است. در صورتی که ادرار دارای رنگهای دیگری باشد ممکن است مشکلات یا بیماریهایی در بدن شما وجود داشته باشد. برای مثال رنگ قرمز ادرار میتواند نشانهای از وجود خون در ادرار باشد.
یکی از مواردی که در مورد نمونه ادرار بررسی میشود وجود هر نوع باکتری است. در صورتی که نتیجه این قسمت از آزمایش ادرار مثبت باشد به این معنی است که عفونت باکتریایی در مجاری ادراری یا قسمتهای دیگری از بدن وجود دارد.
به طور طبیعی میزان دفع پروتئین در ادرار به حدی نیست که قابل تشخیص باشد. در صورتی که پروتئین در ادرار وجود داشته باشد ممکن است فرد با شرایطی مانند پرفشاری خون، بیماری کلیوی، دیابت و... رو به رو باشد.
نمونه ادرار میتواند در طیفی بین رقیق تا غلیظ متغیر باشد. محدوده طبیعی آزمایش وزن مخصوص ادرار بین ۱. ۰۰۱-۱. ۰۳۵ است. ادرار رقیق شده میتواند ناشی از مصرف زیاد مایعات، دیابت بیمزه، اختلالات غدد درون ریز، بیماری کلیوی یا اختلالات هورمونی باشد اما ادرار غلیظ نتیجه کم آبی بدن است.
ادرار نرمال باید دارای PH بین ۵ تا ۸ باشد. در صورتی که ادرار به سمت قلیایی شدن برود ممکن است عفونتهای ادراری وجود داشته باشد. همچنین در صورتی که ادرار دارای PH اسیدی باشد نیز ممکن است سنگهای ادراری در فرد وجود داشته باشد.
یکی از قسمتهای آزمایش چکاپ کامل آزمایشهای کبدی است که خود دارای انواع مختلفی هستند. برخی از مهمترین تستهای کبدی شامل موارد زیر هستند.
در صورتی که کبد آسیب ببیند این آنزیم در خون افزایش مییابد. رنج نرمال این آنزیم به طور معمول بین ۴ تا ۳۶IU/I است.
مقادیر نرمال این آنزیم بین ۸ تا ۳۳IU/I است که با توجه به نوع کیت تا IU/I ۳۹ نیز میتواند افزایش پیدا کند. سیروز کبدی، اسکار و نکروز بافت کبد، هپاتیت، کبد چرب، التهاب کبدی، سرطان کبد، هموکروماتوز(افزایش بیش از حد آهن بدن)، حملات قلبی، مصرف الکل و برخی داروها، مونونوکلئوز و التهاب پانکراس از جمله مواردی هستند که موجب افزایش AST در خون میشوند.
این تست زمان انعقاد خون در بیرون از بدن را اندازهگیری میکند. محدوده طبیعی این تست کمتر از ۱۳ ثانیه است.
موارد متعددی در آزمایش چکاپ کامل در مورد کلیهها اطلاعات ارائه میدهند. کراتینین، نیتروژن اوره خون، فیلتراسیون گلومرولی و... برخی از این موارد هستند. هر کدام از این موارد به صورت یک عدد نشان داده میشوند، همچنین رنج نرمال هر کدام از این موارد نیز در برگه آزمایش درج میشوند که میتوانید با توجه به این اعداد بررسی کنید که نتایج شما نرمال هستند یا خیر.
همچنین در آزمایش چکاپ کامل عکس کلیهها نیز میتواند وجود داشته باشد که اطلاعات متفاوتی را در مورد سلامت و عملکرد کلیهها ارائه میدهد. یکی دیگر از نکاتی که باید در جواب آزمایش چکاپ کامل در مورد کلیهها به آن توجه کافی داشته باشید وجود هرگونه نشانه از سنگهای کلیوی است که میتواند سلامت کلیهها را به طور جدی مورد هدف قرار دهد.
ویتامینها و مواد معدنی یکی از مهمترین بخشهای بدن انسان هستند که در سلامت او نقش دارند. به همین دلیل نیز یکی از مهمترین بخشهای آزمایش چکاپ کامل بررسی سطح ویتامینها و مواد معدنی است. نتیجه این تستها را میتوانید با استفاده از رنجهای نرمال درج شده در برگه آزمایش بررسی کنید. در صورتی که با کمبود ویتامینها یا مواد معدنی رو به رو باشید احتمالاً باید به تغییر رژیم غذایی و مصرف مکملها فکر کنید. برخی از مهمترین ویتامینها و مواد معدنی شامل موارد زیر هستند.
1. آهن
آهن یکی از مهمترین مواد موجود در بدن است که دارای نقشهای متعددی است. تستهای مختلفی برای بررسی آهن بدن وجود دارند که مهمترین آنها شامل موارد زیر هستند:
میزان نرمال این تست برای خانمها بین ۱۲ تا ۱۵۰ نانوگرم بر لیتر و برای آقایان بین ۳۰ تا ۴۰۰ نانوگرم بر لیتر است.
میزان نرمال این تست برای آقایان و خانمها بین ۴۵ تا ۷۲ میکرومول در لیتر است.
میزان نرمال این تست نیز ۲۰ تا۵۵ درصد میباشد.
2. ویتامین D
ویتامین دی نیز یکی از مواردی است که کمبود آن میتواند سلامت عمومی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. میزان نرمال این تست بین ۵۰ تا ۱۷۵ نانومول در لیتر است.
3. ویتامین B۱۲
میزان ویتامین B۱۲ فعال بین ۳۷. ۵ تا ۱۸۸ pmol/L است.
هورمون تیروکسین یکی از هورمونهای مهم تیروئیدی است که در متابولیسم بدن نقش مهمی دارد. به همین دلیل نیز سطح این هورمون در آزمایش چکاپ کامل مورد بررسی قرار میگیرد. میزان نرمال این هورمون با توجه به سن، جنسیت و آزمایشگاه مرجع میتواند متفاوت باشد. با این حال به طور معمول میزان نرمال این هورمون بین ۰/۸ تا ۱/۷ نانوگرم در دسیلیتر در نظر گرفته میشود. در صورتی که سطح این هورمون در آزمایش چکاپ کامل شما بالاتر از حد طبیعی باشد میتواند نشانهای از پرکاری تیروئید، بیماری گریوز یا گواتر باشد. همچنین کاهش سطح این هورمون نیز میتواند نشانگر کمکاری تیروئید یا بیماری هاشیموتو باشد.
با افزایش سن میزان شکنندگی در استخوانهای شما افزایش مییابد. به همین دلیل نیز پس از سن ۶۰ سالگی لازم است تراکم استخوانهای خود را به طور مرتب بررسی کنید.
به طور کلی آزمایش هپاتیت برای بررسی ابتلا به انواع هپاتیت A ،B و C مورد استفاده قرار میگیرد. نتیجه منفی این آزمایش نشان میدهد که فرد به هیچ نوعی از هپاتیت مبتلا نیست. این در حالی است که نتیجه مثبت میتواند نشانهای از ابتلا به هپاتیت به صورت فعال یا سابقه عفونت باشد.
آزمایش قند خون یکی از آزمایشهای مهم در آزمایش چکاپ کامل است. این آزمایش میزان قند خون شما را اندازهگیری میکند. آزمایش قند خون میتواند یک نشانگر خوب برای بررسی دیابت و پیش دیابت باشد. در صورتی که دارای اضافه وزن، کلسترول یا فشار خون بالا و سابقه دیابت بارداری باشید این آزمایش از اهمیت بیشتری برای شما برخوردار است.
در جریان آزمایش، چکاپ کامل مدفوع نیز مورد بررسی قرار میگیرد. نتایج این آزمایش معمولاً به صورت منفی یا مثبت گزارش میشوند. نتایج منفی به این معنا هستند که عامل مورد نظر در مدفوع وجود نداشته است و مدفوع طبیعی است. در حالی که نتایج مثبت میتواند نشانهای از وجود عوامل بیماریزا باشد. در برخی از موارد نیز ممکن است نتیجه به صورت نامعلوم یا مشکوک گزارش شود که در این صورت ممکن است نیاز به تکرار آزمایش یا آزمایشهای تکمیلی وجود داشته باشد.
کلسترول نوعی از چربی در خون شما است. در صورتی که کلسترول شما بالا باشد ممکن است با خطراتی مانند بیماری قلبی و سکته مغزی رو به رو شوید. برخی از شرایط وجود دارند که باعث میشوند شانس بیشتری برای افزایش کلسترول داشته باشید. سن بالا، اضافه وزن، جنسیت، سابقه خانوادگی، بیماری قلبی یا کلسترول بالا و دیابت مهمترین این موارد هستند.
میزان کلسیم کل در خون باید بین 8.5 تا 10.5 میلی گرم در دسی لیتر باشد. این در حالی است که میزان طبیعی کلسیم یونیزه در خون باید بین 4.6 تا 5.3 میلی گرم در دسی لیتر باشد. در صورتی که نتیجه تست کلسیم شما خارج از این محدوده باشد ممکن است شرایط غیرطبیعی در بدن وجود داشته باشد.
برای بررسی نتایج آزمایش چکاپ کامل لازم است با علامتهای اختصاری که در نتیجه آزمایش از آنها استفاده میشود آشنا باشید. مهمترین این علامتهای اختصاری به صورت زیر هستند.
علامتهای اختصاری در آزمایش خون:
همچنین علامتهای اختصاری در آزمایش ادرار نیز به صورت زیر هستند:
نوع آزمایشهایی که در آزمایش چکاپ کامل شما وجود دارند و آزمایشگاهی که قصد دارید در آن آزمایش بدهید به طور مستقیم بر زمان آمادهسازی نتایج تأثیر میگذارند. به طور معمول نتایج آزمایشهای روتین مانند شمارش سلولهای خونی، قند خون و چربیها، ظرف ۱ تا ۲ روز کاری آماده میشود. با این حال نتایج آزمایشهای تخصصیتری مانند تستهای هورمونی، عملکرد کبد و کلیه، یا آزمایشهای مرتبط با بیماریهای خاص ممکن است زمان بیشتری، حدود ۳ تا ۷ روز کاری یا بیشتر، نیاز داشته باشند.
آزمایش چکاپ کامل بدن مزایای زیادی دارد که از جمله آنها میتوان به تشخیص زودهنگام بیماریها، پیشگیری از پیشرفت بیماریها و افزایش آرامش خاطر اشاره کرد. با انجام چکاپ منظم، میتوان بسیاری از بیماریها، از جمله دیابت، کمخونی، اختلالات هورمونی و بیماریهای قلبی را در مراحل اولیه تشخیص داد و از آسیبهای جدیتر جلوگیری کرد.
بهترین زمان برای انجام چکاپ کامل به سن و شرایط سلامتی فرد بستگی دارد. با این حال بهتر است افراد زیر سی سال هر دو تا سه سال یکبار آزمایش چکاپ کامل انجام دهند. افراد بالای سی سال بهتر است سالی یکبار آزمایش چکاپ کامل انجام دهند.
جمعبندی
سلامت انسان دارای اهمیت زیادی است. یکی از اقداماتی که برای حفظ سلامت و جلوگیری از بیماریها در صورت وقوع میتوان انجام داد انجام چکاپهای منظم است. این کار به متخصصان کمک میکند تا هرگونه کمبود یا نبود مواد مورد نیاز بدن را تشخیص داده و آن را برطرف کنند. همچنین این تستها میتواند به متخصصان کمک کند تا بیماریها را در مرحله اولیه تشخیص دهند و برای درمان آن اقدامات لازم را انجام دهند.
آزمایش چکاپ کامل شامل آزمایشهای زیادی است که برای انجام برخی از آنها باید ناشتا باشید. مهمترین این آزمایشها شامل موارد زیر هستند.
فشار خون و استرس، تحرک زیاد پیش از انجام آزمایشها، بیماری های خاص، برخی از غذاها و نوشیدنیها و برخی داروهای خاص میتوانند بر روی نتیجه آزمایشها تاثیر بگذارند.
ارسال نظر