میزان نرمال سیستاتین سی چقدر است؟

آزمایش Cystatin c آزمایشی است که در آن میزان پروتئین سیستاتین اندازه گیری می‌شود. سیستاتین C پروتئین کوچکی است که توسط اغلب سلول‌های هسته دار بدن با سرعت ثابتی تولید شده و در انواع مایعات بدن مانند سرم، مایع نخاعی و شیر مادر یافت می شود.

کلیه سیستاتین C، گلوکز و بسیاری از مواد دیگر را از فیلتراسیون بازجذب می کند، در حالی که اجازه می دهد مواد زائد همراه با مایع به مثانه منتقل شوند و در نهایت به عنوان ادرار از بدن خارج شوند. تمام سیستاتین C بازجذب شده به طور کامل تجزیه می شود و هیچ کدام دوباره در خون ظاهر نمی شود، بنابراین این تست برای اندازه گیری میزان فیلتراسیون گلومرولی بسیار مفید است.

نام های دیگر تست سیستاتین C چیست؟

تست cystatin c با نام Cystatin C with Estimated GFR Serum نیز شناخته می‌شود.

مطالعه بیشتر: سيستاتين C جديدترين بيوماركر ارزيابی عملكرد كليه

هدف از انجام آزمایش cystatin c چیست؟

برای غربالگری و نظارت بر اختلال عملکرد کلیه در افراد مبتلا به بیماری‌های شناخته شده یا مشکوک کلیوی می توان از تست Cystatin c  و یا کلیرانس کراتینین استفاده کرد. استفاده از آزمایش Cystatin c به ویژه در مواردی که اندازه گیری کراتینین مشکل است می تواند به تشخیص کاهش زود هنگام عملکرد کلیه(که توسط eGFR اندازه گیری می‌شود) کمک شایانی کند. برخی از افرادی که این تست به عنوان یک جایگزین خوب برای کلیرانس کراتینین در آن‌ها استفاده می شود شامل گروه های زیر هستند:

• افراد مبتلا به سیروز کبدی
• افراد بسیار چاق
• افراد دارای سوء تغذیه
• افراد دارای توده عضلانی بسیار کوچک
• این تست همچنین علاوه بر نقش در بیماری‌های کلیوی با افزایش خطر بیماری قلبی عروقی و نارسایی قلبی در افراد مسن نیز مرتبط است.

این آزمایش چه زمانی درخواست می‌شود؟

هر زمانی که عملکرد کلیه‌های شما در اثر بیماری‌ها یا مشکلات سلامتی تحت تاثیر قرار بگیرد پزشک ممکن است این آزمایش را برای شما تجویز کند. علاوه بر شناسایی اختلال‌های کلیوی در قدم های اولیه ممکن است پزشک از این آزمایش برای پیگیری وضعیت درمان و بیماری شناسایی شده نیز استفاده کند. این آزمایش بسته به تشخیص پزشک شما می تواند به تنهایی یا همراه با آزمایش های دیگری مانند نسبت آلبومین به کراتینین ادرار(UACR) انجام شود. لازم است به این نکته توجه کنید که نارسایی اولیه کلیه ممکن است باعث افزایش سطح کراتینین یا علائم نشود. اگر پزشک شما از آزمایش کلیرانس کراتینین راضی نباشد یا احساس کند که GFR شما با آزمایش دیگری بهتر تخمین زده می‌شود، تست Cystatin c ممکن است جایگزین مفیدی باشد.

تست‌های آزمایشگاهی مکمل این آزمایش کدامند؟

آزمایش Cystatin c ممکن است همراه با سایر آزمایش‌ها، مانند نسبت آلبومین/کراتینین ادرار(UACR) برای نظارت بر عملکرد کلیه در طول زمان در افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت استفاده شود.

چه نوع نمونه‌ای برای این تست نیاز است؟

نمونه مورد نیاز برای انجام تست Cystatin c نمونه خون است.

مراجعه کننده قبل از تست سیستاتین C چه شرایطی را باید رعایت کند؟

به طور کلی انجام آزمایش cystatin نیازی به آمادگی خاصی ندارد. با این حال بهتر است در مورد هر گونه دارو، مکمل و یا شرایط پزشکی خاصی که با آن رو به رو هستید با پزشک خود مشورت کنید و او را در جریان قرار دهید.

نحوه جمع آوری نمونه چگونه است؟

نمونه مورد نیاز برای آزمایش cystatin c نمونه خون است. برای جمع آوری این نمونه مسئول آزمایشگاه از شما یک نمونه خون وریدی با استفاده از یک سرنگ تهیه می‌کند که معمولا از ناحیه بازو و چین آرنج جمع آوری می‌شود.

روش های انجام تست سیستاتین c

تست cystatin c را می‌توان با روش‌های مختلفی انجام داد که برخی از رایج‌ترین این روش‌ها شامل موارد زیر هستند: 

• ایمونواسی (Immunoassays) 

در این روش از آنتی‌بادی‌ها برای تشخیص cystatin c در خون استفاده می‌شود. 

• کروماتوگرافی(Chromatography) 

با استفاده از این روش سیستاتین C را از سایر پروتئین‌های خون جدا می‌کنند و غلظت آن را اندازه‌گیری می‌کنند. 

• طیف سنجی جرمی(Mass spectrometry) 

در این روش جرم و کمیت مولکول‌های سیستاتین C را در نمونه مورد نظر اندازه‌گیری می‌کنند. 

تفاوت سیستاتین C و کراتینین 

سطح سیستاتین C برخلاف کراتینین تحت تاثیر توده عضلانی قرار نمی‌گیرد، اما با افزایش سن بیشتر می‌شود. این تا حدی به دلیل کاهش طبیعی عملکرد کلیه با افزایش سن است. با این حال، با وجود این تغییر، شاخص دقیق‌تری از عملکرد کلیه در افراد مسن‌تر در مقایسه با کراتینین ارائه می‌دهد. 

چگونه از نتایج آزمایش سیستاتین C استفاده می‌شود؟ 

در مواردی که اندازه‌گیری سطح کراتینین می‌تواند گمراه‌کننده باشد پزشک به عنوان جایگزین تست کلیرانس کراتینین از تست cystatin c استفاده می‌کند. آزمایش cystatin c همچنین می‌تواند به تشخیص زودرس بیماری‌ها و مشکلات کلیوی نیز کمک کند زیرا این آزمایش در زمان‌هایی که هنوز نتایج تست‌هایی مانند eGFR، کراتینین یا آلبومین ادرار طبیعی یا مرزی هستند و فرد علائم خاصی ندارد نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد. 

نتیجه آزمایش سیستاتین C چه چیزی را نشان می‌دهد؟ 

به طور طبیعی Cystatin c با سرعت ثابتی در بدن تولید می‌شود و سپس توسط کلیه‌ها و با فیلتراسیون گلومرولی حذف می‌شود. بنابراین آزمایش Cystatin c باید سطح ثابتی از سیستاتین را در بدن نشان دهد. در صورتی که سطح سیستاتین در بدن افزایش پیدا کند به این معنی است که کلیه‌ها به خوبی کار نمی‌کنند و GFR پایین است. 

محدودیت‌های آزمایش سیستاتین C 

همان طور که گفتیم آزمایش cystatin c به نسبت تست کراتینین مورد اعتماد‌تر است و تحت تأثیر سن، توده عضلانی در بدن و رژیم غذایی قرار نمی‌گیرد. با این حال تست cystatin c نیز می‌تواند با عواملی مانند دارو‌ها و سایر شرایط پزشکی تحت تاثیر قرار بگیرد. بنابراین نتایج تست cystatin c نیز نمی‌تواند به طور قطعی درست باشد.

آیا می‌توان سیستاتین C را در ادرار اندازه گرفت؟

خیر. برخلاف کراتینین، سیستاتین c قبل از دفع ادرار توسط کلیه بازجذب می‌شود و در کلیه تجزیه می‌شود. به همین دلیل نیز cystatin c در سطوح قابل تشخیص در ادرار یافت نمی‌شود.

جمع‌بندی 

سیستاتین c در بدن و توسط اغلب سلول‌ها تولید می‌شود و سپس توسط کلیه تجزیه می‌شود. این فرآیند باعث شده سطح سیستاتین در شرایط طبیعی در بدن ثابت بماند و زمانی که غلظت این ماده در بدن افزایش پیدا می‌کند، می‌توان به این نتیجه رسید که کلیه‌ها به خوبی کار نمی‌کنند. غلظت سیستاتین C در پلاسما نشانگرِ قابل اعتمادی برای تشخیص و نظارت بر پیشرفت بیماری کلیوی است.

کراتینین و سیستاتین C هر دو تحت تأثیر عواملی غیر از GFR قرار می‌گیرند، کراتینین تحت تأثیر عوامل مربوط به توده عضلانی(سن، جنسیت و نژاد) و سیستاتین C تحت تأثیر سن، التهاب، چاقی و دیابت قرار دارند. مانند کراتینین سرم، غلظت سیستاتین C در افراد بدون بیماری کلیوی بسیار پایدارتر از GFR است که با کلیرانس کراتینین اندازه‌گیری می‌شود. برای انجام این ازمایش می‌توانید به آزمایشگاه مرکزی فردیس مراجعه نمایید.

مورد تایید و بازبینی شده توسط:
دکتر مهران غزالی بینا(فلوشیپ علوم آزمایشگاهی)