7 صبح الی 7 بعدازظهر روزهای غیر تعطیل
7 صبح الی 6 بعدازظهر روزهای پنجشنبه

بالابودن کورتیزول در آزمایش خون - تست کورتیزول چیست؟

تاریخ: ۱۴۰۴/۰۷/۲۲ تعداد بازدید: ۲۱

آزمایش کورتیزول سطح کورتیزول را در بدن شما اندازه‌گیری می‌کند. کورتیزول هورمونی است که غدد فوق کلیوی شما تولید می‌کنند. این آزمایش بررسی می‌کند میزان این هورمون در بدن شما نرمال است یا کم‌تر از حد طبیعی است و یا بیش از حد طبیعی.

کورتیزول چیست و چه نقشی در بدن ایفا می‌کند؟

آزمایش کورتیزول، سطح کورتیزول را در خون، ادرار یا بزاق شما اندازه‌گیری می‌کند. کورتیزول هورمونی است که در سراسر بدن برای حفظ فشار خون، قند خون و متابولیسم و همچنین پاسخ به عفونت‌ها و استرس مهم است. اگر پزشک علائمی را مشاهده کند که نشان می‌دهد سطح کورتیزول شما خیلی بالا یا خیلی پایین است، ممکن است آزمایش کورتیزول را درخواست کند.

 

کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی شما ساخته می‌شود، که دو غده کوچک هستند که روی کلیه‌های شما قرار دارند. این هورمون به شما کمک می‌کند تا به استرس پاسخ دهید و نقش کلیدی در سایر عملکرد‌ها، از جمله نحوه تجزیه کربوهیدرات‌ها، لیپید‌ها و پروتئین‌ها در بدن شما دارد. کورتیزول همچنین التهاب بدن را سرکوب می‌کند و به کنترل چرخه خواب و بیداری شما کمک می‌کند.

کورتیزول چیست و چه نقشی در بدن ایفا می‌کند؟

هورمون کورتیزول؛ هورمون استرس و عملکرد آن در بدن

کورتیزول یکی از اصلی‌ترین هورمون‌های استرس در بدن است که به طور مداوم و در مقادیر کم آزاد می‌شود. در واقع کورتیزول نقش مهمی در واکنش بدن نسبت به استرس‌های طولانی مدت ایفا می‌کند. کورتیزول باعث افزایش قند خون و تولید انرژی در بدن می‌شود. همچنین عملکرد‌های غیرضروری مانند هضم، تولید مثل و سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند تا بدن بتواند با استرس و اضطراب مقابله کند. اگرچه کورتیزول به خودی خود یک هورمون مفید در بدن است اما افزایش بیش از حد یا کاهش آن در بدن می‌تواند منجر به ایجاد عوارض و بیماری‌هایی شود که سلامت فرد را به خطر می اندازند. به همین دلیل نیز حفظ تعادل در میزان این هورمون در بدن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

آزمایش کورتیزول چیست و چرا انجام می‌شود؟

آزمایش کورتیزول برای کمک به تشخیص یا رد بیماری‌هایی که باعث ترشح بیش از حد یا خیلی کم کورتیزول می‌شوند، مانند موارد زیر استفاده می‌شود:

  • سندرم کوشینگ، اختلالی که باعث افزایش سطح کورتیزول می‌شود. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما برای مدت طولانی در معرض کورتیزول بیش از حد قرار گرفته باشد. این بیماری ممکن است ناشی از دارو‌های استروئیدی یا تومور‌های خاصی باشد که باعث تولید کورتیزول اضافی در بدن شما می‌شوند.

 

  • بیماری آدیسون، بیماری که باعث کاهش سطح کورتیزول می‌شود. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که غدد فوق کلیوی شما به دلیل آسیب دیدن توسط عفونت‌ها یا بیماری‌های خاص نمی‌توانند کورتیزول کافی تولید کنند.

 

  • نارسایی ثانویه آدرنال، بیماری که باعث کاهش سطح کورتیزول می‌شود. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که غده هیپوفیز شما نمی‌تواند ACTH کافی تولید کند تا به غدد فوق کلیوی شما دستور تولید کورتیزول بدهد. با گذشت زمان، غدد فوق کلیوی شما ممکن است کوچک شوند و از کار بیفتند. آزمایش کورتیزول همچنین برای نظارت بر درمان این بیماری‌ها استفاده می‌شود.

آزمایش کورتیزول چرا انجام می‌شود؟

فواید و کاربرد‌های تست کورتیزول در تشخیص بیماری‌ها

این آزمایش‌ها علاوه بر بررسی سندرم کوشینگ و بیماری آدیسون، می‌توانند سایر بیماری‌هایی را که بر غدد هیپوفیز و فوق کلیوی شما تأثیر می‌گذارند، غربالگری کنند. آزمایش کورتیزول همچنین ممکن است نشان دهد که آیا تحت استرس شدید هستید یا خیر.

چه زمانی باید آزمایش کورتیزول انجام دهیم؟

پزشک در موارد زیادی ممکن است آزمایش کورتیزول را برای شما در نظر بگیرد. در صورتی که با علائمی مانند پریودی نامنظم، اختلالات خواب، احساس خستگی مفرط یا فشار خون بالا یا پایین دارید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. در این حالت احتمال زیادی دارد که پزشک برای شما آزمایش کورتیزول را تجویز کند.

چه زمانی باید آزمایش کورتیزول انجام دهیم؟

راهنمای کامل آمادگی قبل از انجام تست کورتیزول

برای انجام تست کورتیزول لازم است برخی از موارد را رعایت کنید. مهم‌ترین آمادگی‌های پیش از انجام تست کورتیزول شامل موارد زیر هستند:

  1. برای انجام تست کورتیزول باید ۴ تا ۸ ساعت قبل ناشتا باشید.
  2. از ۱۵ دقیقه پیش از آزمایش از آشامیدن بپرهیزید.
  3. ۱۰تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش از هرگونه فعالیت فیزیکی بپرهیزید.
  4. شب قبل از آزمایش سعی کنید خواب مطلوب و آرامی داشته باشید.
  5. حداقل از ۳۰ دقیقه قبل از آزمایش لازم است آرام باشید و ریلکس کنید.

انواع روش‌های انجام آزمایش کورتیزول

انجام آزمایش کورتیزول می‌تواند به شیوه‌های مختلفی باشد. این تست می‌تواند با نمونه خون، بزاق و یا ادرار انجام شود که در ادامه هر کدام از آن‌ها را توضیح خواهیم داد.

  • آزمایش کورتیزول بزاق

این آزمایش معمولاً آزمایشی خانگی است زیرا ممکن است لازم باشد آن را درست هنگام بیدار شدن یا شب انجام دهید. پزشک شما یک کیت مخصوص به شما می‌دهد و نحوه استفاده از آن را برای شما توضیح خواهد داد همچنین در مورد زمان و نحوه بازگرداندن نمونه به آزمایشگاه نیز شما را راهنمایی خواهند کرد. کیت‌های مورد استفاده برای انجام تست کورتیزول دارای دستورالعمل‌های مختلفی هستند با این حال به طور کلی به صورت زیر عمل می‌کنند.

 

۳۰ دقیقه قبل از انجام آزمایش، چیزی نخورید، نیاشامید و مسواک نزنید. همچنین، در این مدت از نخ دندان استفاده نکنید، سیگار نکشید یا از ویپ استفاده نکنید. سواب را بدون این که لمس کنید در دهان خود قرار دهید. چند دقیقه صبر کنید تا با آب دهان خیس شود. بعد از چند دقیقه، سواب را داخل ظرف آزمایش قرار دهید و طبق دستورالعملی که به شما داده شده است نمونه را به آزمایشگاه بازگردانید. همچنین توجه داشته باشید که در تمام این مراحل نباید سواب را لمس کنید زیرا این کار باعث آلودگی سواب و ایجاد اشتباه در نتایج آزمایش شما خواهد شد. 

با پذیرش آنلاین، مدیریت زمان در دستان شماست.

برای استفاده از پذیرش آنلاین، لطفاً یک روز قبل و در بازه‌ زمانی ۷ تا ۱۱:۳۰ صبح با ما از طریق واتساپ در ارتباط باشید..

درخواست پذیرش آنلاین 
  • آزمایش کورتیزول ادرار 

 اکثر آزمایش‌های کورتیزول ادرار نیاز به جمع‌آوری تمام ادرار شما در ۲۴ ساعت دارند. پزشک شما ظرفی به شما می‌دهد تا ادرار خود را در خانه جمع‌آوری کنید. برای این کار لازم است به شیوه زیر عمل کنید:

  1. اولین ادرار را جمع‌آوری نکنید اما ساعت شروع را یادداشت کنید.
  2.  ادرار‌های بعدی خود را در ظرف مخصوص جمع‌آوری کنید. در این مرحله بسیار مهم است که تمام ادرار خود را جمع‌آوری کنید و از آلودگی با مدفوع، دستمال توالت یا.... خودداری کنید. همچنین لازم است زمانی که از ظرف استفاده نمی‌کنید آن را در یک جای خنک قرار دهید.
  3. سعی کنید آخرین بار ادرار خود را تا حد امکان نزدیک به ۲۴ ساعت پس از مشخص کردن زمان شروع جمع‌آوری کنید. به عنوان مثال اگر ساعتی که یادداشت کرده‌اید ۸ صبح است دقیقاً تا ۸ صبح روز بعدی ادرار‌های خود را جمع‌آوری کنید.
  4. مطمئن شوید که نام، زمان شروع، زمان پایان و سایر اطلاعات مورد نیاز روی ظرف مشخص شده باشد.
  5. ظرف را در اسرع وقت به آزمایشگاه تحویل دهید.

لازم است به این نکته توجه داشته باشید که رعایت نکاتی که در بالا گفته شد کمک می‌کند تا نتیجه تست کورتیزول شما دقیق باشد.

انواع روش‌های انجام آزمایش کورتیزول

مراحل و نحوه انجام تست کورتیزول

این آزمایش گاهی اوقات آزمایش کورتیزول سرم نامیده می‌شود. اغلب، دو بار در یک روز انجام می‌شود - یک بار صبح و دوباره بعد از ظهر، حدود ساعت ۴ بعد از ظهر. دلیل این امر این است که سطح کورتیزول در طول روز تغییرات زیادی دارد. برای انجام تست کورتیزول یک پرستار یا تکنسین آزمایشگاه با استفاده از یک سوزن از رگ بازوی شما نمونه خون می‌گیرد. نتایج شما سطح کورتیزول خون شما را در زمان آزمایش نشان می‌دهد. پزشک به شما خواهد گفت که آیا سطح کورتیزول شما در محدوده طبیعی قرار دارد یا خیر. اگر سطح کورتیزول شما خیلی بالا باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری(ادرار یا بزاق) را پیگیری کند تا مطمئن شود که نتایج به دلیل استرس یا دارو نیست.

تفسیر نتایج آزمایش کورتیزول: مقادیر نرمال و غیرطبیعی

برای اکثر آزمایش‌هایی که سطح کورتیزول خون شما را اندازه‌گیری می‌کنند، محدوده طبیعی عبارتند از:

  • ۶ صبح تا ۸ صبح: ۱۰ تا ۲۰ میکروگرم در دسی‌لیتر
  • حدود ساعت ۴ بعد از ظهر: ۳ تا ۱۰ میکروگرم در دسی‌لیتر

سطح کورتیزول در خون، ادرار و بزاق شما معمولاً در اوایل صبح بالاترین میزان را دارد و در طول روز کاهش می‌یابد. حدود نیمه‌شب به پایین‌ترین سطح خود می‌رسد. اگر در شیفت شب کار می‌کنید و در ساعات مختلف روز می‌خوابید، این الگو می‌تواند تغییر کند. محدوده‌های طبیعی می‌توانند از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر، از زمانی به زمان دیگر و از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. ارائه‌دهنده خدمات درمانی شما نتایج شما را تفسیر می‌کند و در صورت نیاز به آزمایش بیشتر به شما اطلاع می‌دهد.

تفسیر نتایج آزمایش کورتیزول

چه عواملی باعث بالا رفتن سطح کورتیزول می‌شوند؟

سطح بالای کورتیزول ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

  1. مصرف دوز‌های بالای دارو‌های خاص، مانند کورتیکواستروئید‌ها
  2. توموری در غده هیپوفیز شما که هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک(ACTH) تولید می‌کند، که باعث تولید کورتیزول می‌شود
  3. توموری در غده فوق کلیوی شما که کورتیزول زیادی تولید می‌کند
  4. تومور‌های دیگر که بخش‌های دیگری از بدن را درگیر می‌کنند مانند تومور ریه

نشانه‌ها و علائم افزایش کورتیزول در بدن

نشانه‌های سطح بالای کورتیزول عبارتند از: 

  1. افزایش سریع وزن
  2. صورت گرد
  3. فشار خون بالا
  4. قند خون بالا
  5. تغییرات پوستی (کبودی و ترک‌های بنفش)
  6. ضعف عضلانی
  7. استخوان‌های ضعیف
  8. احساس اضطراب یا افسردگی
  9. قاعدگی‌های نامنظم در زنان

نشانه‌ها و علائم افزایش کورتیزول در بدن

علائم به میزان افزایش سطح کورتیزول شما بستگی دارد. سطح بسیار بالای کورتیزول معمولاً نشانه بیماری به نام سندرم کوشینگ است. سندرم کوشینگ ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

  • مصرف مقادیر زیاد دارو‌های استروئیدی(مانند دگزامتازون یا پردنیزون) برای درمان سایر بیماری‌ها.
  • توموری در غده هیپوفیز شما که هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک(ACTH) تولید می‌کند.
  • تومور‌های غده فوق کلیوی یا رشد بیش از حد بافت آدرنال.

چه عواملی باعث کاهش کورتیزول می‌شوند؟

سطح پایین کورتیزول ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

  1. توموری در غده هیپوفیز شما که تولید ACTH را کند می‌کند
  2. غدد فوق کلیوی کم‌کار یا آسیب‌دیده
  3. غده هیپوفیز کم‌کار

نشانه‌ها و علائم کمبود کورتیزول در بدن

علائم سطح پایین کورتیزول عبارت‌اند از:

  1. خستگی
  2. سرگیجه
  3. کاهش وزن
  4. فشار خون پایین

نشانه‌ها و علائم کمبود کورتیزول در بدن

سطح پایین کورتیزول ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:

  1. بیماری آدیسون:(سیستم ایمنی بدن شما بدون هیچ دلیلی شروع به حمله به سلول‌های سالم در غدد فوق کلیوی شما می‌کند)
  2. آسیب غدد فوق کلیوی در اثر عفونت یا خونریزی بافتی
  3. غدد فوق کلیوی شما به اندازه کافی کورتیزول تولید نمی‌کنند زیرا غده هیپوفیز شما به درستی کار نمی‌کند.
  4. قطع ناگهانی مصرف استروئیدی که مدت طولانی از آن استفاده می‌کردید.

تست‌های تکمیلی و مرتبط با آزمایش کورتیزول

پزشک شما نتایج را با شما بررسی خواهد کرد. آن‌ها علائم و سابقه پزشکی شما را در نظر می‌گیرند. اگر فکر کنند که به آزمایش بیشتری نیاز دارید، ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را توصیه کنند:

  • آزمایش تحریک ACTH

این آزمایش نحوه واکنش غدد فوق کلیوی شما را پس از دریافت تزریق ACTH مصنوعی بررسی می‌کند.

 

  • آزمایش سرکوب دگزامتازون

این آزمایش کورتیزول را پس از مصرف دارویی به نام دگزامتازون، یک نسخه مصنوعی از کورتیزول، اندازه‌گیری می‌کند.

 

  • آزمایش‌های تصویربرداری

MRI یا سی‌تی‌اسکن به پزشک شما اجازه می‌دهد غدد شما را ببیند و وجود تومور احتمالی را بررسی کند.

تست‌های تکمیلی و مرتبط با آزمایش کورتیزول

عوامل مداخله‌گر و موثر بر دقت نتایج تست کورتیزول

صرفاً به این دلیل که نتیجه غیرطبیعی دارید، لزوماً به این معنی نیست که یک بیماری پزشکی دارید که نیاز به درمان دارد. عوامل متعددی می‌توانند بر سطح کورتیزول شما تأثیر بگذارند، مانند:

  1. استرس
  2. فعالیت بدنی
  3. بیماری‌های جدی
  4. دمای گرم و سرد
  5. دارو‌های خاص

 

پزشک شما نتایج را با شما بررسی خواهد کرد. آن‌ها علائم و سابقه پزشکی شما را در نظر می‌گیرند. اگر فکر کنند که به آزمایش بیشتری نیاز دارید، ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش‌های تکمیلی را در نظر بگیرند.

نام‌های دیگر آزمایش کورتیزول

آزمایش کورتیزول با نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود. برخی از نام‌های دیگر تست کورتیزول شامل موارد زیر هستند:

 

  • کورتیزول آزاد
  • کورتیزول بزاقی
  • کورتیزول ادراری

نام‌های دیگر آزمایش کورتیزول

چرا پزشک انجام تست کورتیزول را توصیه می‌کند؟

پزشک به دلایل مختلفی ممکن است تست کورتیزول را برای شما در نظر بگیرد. برخی از مهم‌ترین بیماری‌ها و مشکلاتی که با استفاده از هورمون کورتیزول می‌توان آن‌ها را تشخیص داد شامل موارد زیر هستند:

  • بیماری آدیسون

این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که سطح کورتیزول در بدن شما کمتر از حد طبیعی باشد.

 

  • سندرم کوشینگ

این سندروم در اثر افزایش بیش از حد هورمون کورتیزول در بدن ایجاد می‌شود و می‌تواند عوارض زیادی برای فرد ایجاد کند.

 

  • تومور‌های خاص

در برخی از موارد ممکن است بالا بودن سطح کورتیزول بدن و تومور‌های خاص با یکدیگر ارتباط داشته باشند.

 

جمع‌بندی

آزمایش Cortisol میزان این هورمون را در بدن شما اندازه‌گیری می‌کند. این هورمون که توسط غدد فوق کلیوی تولید و ترشح می‌شود دارای فعالیت‌های زیادی در بدن است و کمبود یا افزایش بیش از حد آن می‌تواند موجب ایجاد برخی از عوارض و بیماری‌ها در بدن فرد شود. مشاهده نتیجه آزمایش cortisol غیرطبیعی می‌تواند استرس‌زا باشد. با این حال لازم است به این نکته توجه داشته باشید که داشتن سطح کورتیزول بالا یا پایین لزوماً به این معنی نیست که شما یک بیماری دارید و نیاز به درمان دارید. صبور باشید و از پزشک خود بخواهید تا نتیجه آزمایش cortisol شما را بررسی کند. برای انجام آزمایش کورتیزول و سایر آزمایش‌ها می‌توانید به آزمایشگاه مرکزی فردیس مراجعه کنید.


  • my.clevelandclinic.org
  • webmd.com
  • medlineplus.gov
آخرین مقالات
دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری چیست؟

۱۴۰۴/۰۷/۱۹ تعداد بازدید : ۵۰
آزمایش free t4 چیست؟

آزمایش free t4 چیست؟

۱۴۰۴/۰۷/۱۵ تعداد بازدید : ۶۷
آزمایش CBC چیست؟

آزمایش CBC چیست؟

۱۴۰۴/۰۷/۰۳ تعداد بازدید : ۱۵۳
هپاتیت B چیست؟

هپاتیت B چیست؟

۱۴۰۴/۰۶/۳۰ تعداد بازدید : ۱۸۶
آزمایش مدفوع چیست؟

آزمایش مدفوع چیست؟

۱۴۰۴/۰۶/۲۵ تعداد بازدید : ۳۵۷
آزمایش PT چیست؟

آزمایش PT چیست؟

۱۴۰۴/۰۶/۱۶ تعداد بازدید : ۵۴۵
آزمایش بیلی روبین چیست؟

آزمایش بیلی روبین چیست؟

۱۴۰۴/۰۶/۱۳ تعداد بازدید : ۳۹۱
آزمایش قند خون دو ساعته چیست؟

آزمایش قند خون دو ساعته چیست؟

۱۴۰۴/۰۶/۱۱ تعداد بازدید : ۱۸۳۹۰
آزمایش BHCG چیست؟

آزمایش BHCG چیست؟

۱۴۰۴/۰۶/۰۸ تعداد بازدید : ۷۳۲
راهنمای کامل ناشتایی پیش از آزمایش‌ها

راهنمای کامل ناشتایی پیش از آزمایش‌ها

۱۴۰۴/۰۶/۰۶ تعداد بازدید : ۴۷۸
پرسش و پاسخ آزمایش کورتیزول چیست؟

آزمایش Cortisol ممکن است به نمونه‌ای از یکی از موارد زیر یا ترکیبی از آن‌ها نیاز داشته باشد:

  • خون
  • ادرار
  • بزاق

سطح کورتیزول در خون شما در یک بازه ۲۴ ساعته ممکن است تغییر کند به همین دلیل نیز در برخی از موارد ممکن است پزشک از شما درخواست کند تست کورتیزول را دوبار در یک روز یا چندین بار در چندین روز تکرار کنید.

به طور معمول نتایج آزمایش کورتیزول در مدت یک تا پنج روز آماده خواهد شد. با این حال مدت زمان آماده‌سازی نتیجه آزمایش شما به آزمایشگاهی که در آن آزمایش می‌دهید نیز بستگی دارد.

اگر سطح کورتیزول در بدن شما بیش از حد طبیعی باشد در ابتدا علت این مسأله باید توسط پزشک مشخص شود و سپس روند درمانی مناسب آغاز شود. به طور کلی اگر سندرم کوشینگ یا بیماری آدیسون دارید، به دارو نیاز خواهید داشت. در مورد سندرم کوشینگ، اگر ناشی از تومور باشد، ممکن است به جراحی برای برداشتن تومور و به دنبال آن پرتودرمانی نیاز داشته باشید. اگر بیماری خاصی ندارید اما سطح کورتیزول شما بالاتر از حد طبیعی است، ممکن است بتوانید با خواب مناسب، ورزش منظم و کاهش استرس، آن را پایین بیاورید.

به طور کلی انجام تست کورتیزول با روش‌های مختلف خطر خاصی ندارد. انجام آزمایش خون نیز خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در محلی که سوزن وارد شده است، درد یا کبودی خفیفی داشته باشید، اما بیشتر علائم به سرعت از بین ‌می‌روند.

ارسال نظر

دیدگاه

تماس با ما