عفونت ادراری را جدی بگیرید؛ علائم پنهان و راهکارهای مؤثر

به‌روزرسانی در تاریخ: 22 شهریور 1404

 

 

عفونت ادراری(UTI) زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها وارد دستگاه ادراری شده و باعث التهاب آن شوند. علائم می‌توانند بسته به محل عفونت متفاوت باشند و در برخی افراد، به‌ویژه کودکان و سالمندان، ممکن است علائم کلاسیک کمتر دیده شود.

علائم شایع عفونت ادراری در بزرگسالان

از جمله علائم رایج عفونت ادراری در بزرگسالان که اذیت کننده هستند عبارتند از:

• سوزش یا درد هنگام ادرار

یکی از اولین و شایع‌ترین نشانه‌ها، احساس درد یا سوزش در هنگام تخلیه ادرار است. 

 

•  تکرر ادرار

نیاز مکرر و فوری به دفع ادرار حتی با مقدار کم، که می‌تواند روز و شب رخ دهد.

 

•  ادرار کدر، بد بو یا خون‌آلود

تغییر رنگ یا بوی ادرار می‌تواند نشانه تجمع باکتری یا التهاب باشد.

 

•  درد یا فشار در ناحیه پایین شکم

احساس ناراحتی در مثانه یا قسمت پایینی شکم، گاهی با درد ملایم در کمر همراه است.

 

•  تب و لرز

در صورت گسترش عفونت به کلیه‌ها(عفونت ادراری فوقانی) ممکن است تب، لرز و احساس بیماری عمومی ظاهر شود.

علائم عفونت ادراری در کودکان و سالمندان

کودکان ممکن است با تب، بی‌قراری، کاهش اشتها، یا تغییر رفتار علائم را نشان دهند. سالمندان گاهی بدون علائم کلاسیک ادراری دچار ضعف عمومی، گیجی، یا کاهش اشتها می‌شوند.

توجه: هر گونه تغییر ناگهانی در الگوی ادرار یا علائم غیر معمول باید با پزشک مطرح شود تا از عوارض جدی جلوگیری گردد.

عوارض و خطرات عفونت ادراری

اگر عفونت ادراری به موقع تشخیص داده نشود یا درمان مناسب دریافت نکند، می‌تواند منجر به عوارض جدی و گاهی تهدید کننده زندگی شود. شدت عوارض بستگی به محل عفونت، سلامت کلی فرد و سرعت شروع درمان دارد. 

1. گسترش عفونت به کلیه‌ها(پیلونفریت)
- وقتی باکتری‌ها از مثانه به کلیه‌ها منتقل شوند، باعث التهاب کلیه و علائمی مانند تب، لرز، درد شدید کمر یا پهلو و حالت تهوع می‌شوند.
- عفونت کلیه می‌تواند نیاز به بستری و درمان شدیدتر با آنتی‌بیوتیک‌های وریدی داشته باشد.

 

2. عفونت خون(سپسیس ناشی از عفونت ادراری)

- در موارد شدید، باکتری‌ها وارد جریان خون می‌شوند و باعث سپسیس می‌شوند.

- این وضعیت اورژانسی است و نیازمند مراقبت فوری پزشکی است.

3. اختلال عملکرد کلیه

- عفونت‌های مکرر یا درمان‌نشده ممکن است باعث آسیب طولانی‌مدت به بافت کلیه و کاهش عملکرد آن شوند.

 

4. عوارض در بارداری

- در زنان باردار، عفونت ادراری می‌تواند باعث زایمان زودرس، کم‌وزنی نوزاد و افزایش خطر عفونت کلیوی شود.

"نکات مهم"

• حتی عفونت‌های ادراری خفیف نیز در صورت تکرار مکرر می‌توانند عوارض بلندمدت ایجاد کنند.
• تشخیص و درمان سریع، بهترین راه پیشگیری از این خطرات است.

 

بیشتر بخوانید: عملکرد کلیه و مهمترین کار کلیه چیست؟

 

علت عفونت ادراری

عفونت ادراری(UTI) زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها وارد دستگاه ادراری شوند و باعث التهاب و تحریک آن شوند. شایع‌ترین علت این عفونت، باکتری (Escherichia coli) (E. coli) است که به طور طبیعی در روده زندگی می‌کند، اما وارد مجرای ادراری می‌شود و تکثیر می‌یابد.

عوامل مؤثر در ایجاد عفونت ادراری

1. آناتومی بدن

- در زنان، مجرای ادراری کوتاه‌تر است و به مقعد نزدیک‌تر است، بنابراین باکتری‌ها راحت‌تر وارد مثانه می‌شوند.

 

2. تخلیه ناکافی مثانه

- ادرار کردن کم یا ناقص باعث باقی ماندن باکتری‌ها در مجرای ادراری می‌شود.

 

3. عوامل هورمونی و فیزیولوژیک

- تغییرات هورمونی در بارداری یا یائسگی می‌تواند محیط مجاری ادراری را مستعد رشد باکتری‌ها کند.

 

4. استفاده از کاتتر ادراری

- کاتتر می‌تواند مسیر مستقیمی برای ورود باکتری‌ها به مثانه ایجاد کند و ریسک عفونت را افزایش دهد.

 

5. عوامل سبک زندگی و بهداشت شخصی

رعایت نکردن بهداشت پس از اجابت مزاج، استفاده طولانی‌مدت از لباس‌های تنگ و عدم مصرف مایعات کافی می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد.

 

توجه: در اغلب موارد، عفونت ادراری ناشی از باکتری‌های روده‌ای است، اما در موارد نادر، ویروس‌ها یا قارچ‌ها نیز می‌توانند عامل باشند.

راه های تشخیص عفونت ادراری

تشخیص عفونت ادراری معمولاً بر اساس علائم بالینی و آزمایش‌های تشخیصی صورت می‌گیرد. هدف از تشخیص، شناسایی سریع عامل عفونت، شدت آن و پیشگیری از گسترش به کلیه‌ها است. روش های مناسب برای تشخیص عفونت ادراری عبارتند از:

• آزمایش ادرار(Urinalysis)
  - آزمایش ساده‌ای است که وجود گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و باکتری‌ها را بررسی می‌کند.
  - نتایج سریع به پزشک کمک می‌کند تا وجود التهاب یا عفونت را تشخیص دهد.

 

• کشت ادرار(Urine Culture)

- این آزمایش دقیق‌تر است و مشخص می‌کند کدام باکتری عامل عفونت است و به کدام آنتی‌بیوتیک حساس است. مخصوصاً در موارد عفونت‌های مکرر، مقاوم یا شدید، اهمیت بالایی دارد.

 

• تصویربرداری

- در موارد پیچیده یا عفونت‌های مکرر، ممکن است سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی برای بررسی ساختار دستگاه ادراری انجام شود.
- این روش‌ها به شناسایی انسداد مجاری ادراری یا سنگ‌های کلیه کمک می‌کنند.

 

• آزمایش‌های تکمیلی

- در برخی شرایط، آزمایش خون یا بررسی عملکرد کلیه‌ها انجام می‌شود تا میزان تاثیر عفونت بر کلیه‌ها مشخص شود.

"نکات مهم"

• تشخیص سریع و دقیق باعث درمان مؤثر و پیشگیری از عوارض جدی می‌شود.
• در زنان باردار، سالمندان و بیماران با سیستم ایمنی ضعیف، دقت در تشخیص اهمیت ویژه‌ای دارد.

انواع عفونت ادراری

عفونت ادراری(UTI) می‌تواند در بخش‌های مختلف دستگاه ادراری رخ دهد و شدت علائم بسته به محل عفونت متفاوت است. به طور کلی، عفونت‌های ادراری به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

عفونت ادراری تحتانی(Lower UTI): شامل مثانه(سیستیت) و مجاری ادراری است که علائم شایع آن شامل موارد است:

• تکرر و فوریت ادرار
• سوزش و درد هنگام ادرار
• ادرار کدر، بدبو یا حاوی خون
• احساس فشار یا درد در ناحیه پایین شکم
• معمولاً خطرناک نیستند اما نیاز به درمان سریع دارند تا از گسترش به کلیه‌ها جلوگیری شود.

عفونت ادراری فوقانی(Upper UTI): شامل کلیه‌ها(پیلونفریت) می‌شود و علائم رایج آن عبارتند از:

• تب و لرز
• درد شدید در پهلو یا پشت
• حالت تهوع و استفراغ
• این نوع عفونت جدی‌تر است و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به سپسیس یا آسیب کلیه شود.

 

نکات تکمیلی 

• عفونت‌های مکرر

 برخی افراد به دلیل عوامل آناتومیک یا نقص ایمنی ممکن است مکرراً دچار UTI شوند.

 

• عفونت‌های پیچیده
•  در افراد باردار، سالمندان یا بیماران با بیماری‌های زمینه‌ای، عفونت ممکن است شدیدتر و نیازمند درمان گسترده‌تر باشد.

 

شناخت دقیق نوع عفونت به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی و پیشگیری از عود را تعیین کند.

عفونت ادراری در زنان و مردان

عفونت ادراری(UTI) می‌تواند هم در زنان و هم در مردان رخ دهد، اما شیوع و دلایل آن در دو جنس متفاوت است. شناخت این تفاوت‌ها برای انتخاب روش درمان و پیشگیری اهمیت زیادی دارد.

چرا زنان بیشتر به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند؟

مخرج و مهبل هر دو مکان‌های مناسبی برای رشد باکتری‌ها هستند که نزدیک مجرای خروجی ادرار قرار دارند. و چون میزراه زنان چندان طولانی نیست، راه کوتاهی برای ورود باکتری‌ها به مثانه می‌شود و التهاب مثانه ایجاد می‌کند. باکتری‌ها حتی ممکن است تا کلیه بالا روند و ایجاد عفونت شدیدتری در آنجا بکنند. زنان به دلیل آناتومی خاص خود، مجرای ادراری کوتاه‌تری دارند که به مقعد و واژن نزدیک است. این ویژگی باعث می‌شود که باکتری‌ها راحت‌تر وارد مجرای ادراری شوند. دلایل ابتلای بیشتر بانوان به عفونت ادراری به شرح زیر است:

• آناتومی بدن

مجرای ادراری زنان کوتاه‌تر است و فاصله نزدیکی با مقعد دارد. همین موضوع باعث می‌شود باکتری‌های روده‌ای مثل E. coli راحت‌تر وارد مثانه شوند.

 

• تغییرات هورمونی

بارداری و یائسگی تعادل طبیعی دستگاه ادراری را تغییر می‌دهد و محیط را برای رشد باکتری‌ها آماده‌تر می‌کند.

 

• رابطه جنسی

یکی از عوامل محرک ابتلا به عفونت ادراری در زنان جوان است، به‌ویژه اگر پس از رابطه ادرار تخلیه نشود.

آیا مردان هم دچار عفونت ادراری می‌شوند؟

بله. هرچند عفونت ادراری در مردان کمتر شایع است، اما وقتی رخ دهد معمولاً پیچیده‌تر محسوب می‌شود. علل شایع در مردان عبارتند از:

• بزرگ شدن پروستات(BPH)

باعث می‌شود تخلیه مثانه به طور کامل انجام نشود و زمینه رشد باکتری‌ها فراهم شود.

 

• انسداد یا سنگ‌های دستگاه ادراری

که مانع جریان طبیعی ادرار می‌شوند.

 

• استفاده از کاتتر ادراری

در بیماران بستری یا مبتلا به بیماری‌های مزمن.

عفونت ادراری در دوران بارداری

بارداری یکی از شرایطی است که احتمال ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می‌دهد.تغییرات هورمونی و فیزیکی در بدن مادر، مسیر ادراری را مستعد رشد باکتری‌ها می‌کند و اگر درمان نشود، می‌تواند به مادر و جنین آسیب برساند.

چرا بارداری خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می‌دهد؟

بارداری باعث تغییرات طبیعی و فیزیولوژیکی در بدن زنان می‌شود که می‌تواند ریسک ابتلا به عفونت ادراری(UTI) را افزایش دهد. این تغییرات شامل تغییرات هورمونی و آناتومیکی است که شرایط رشد باکتری‌ها در دستگاه ادراری را فراهم می‌کند.

1. تغییرات هورمونی

افزایش هورمون پروژسترون باعث شل شدن عضلات مثانه و مجاری ادراری می‌شود و جریان ادرار را کاهش می‌دهد.

 

2. فشار رحم روی مثانه و مجاری ادراری

این فشار می‌تواند باعث تخلیه ناقص مثانه و تجمع باکتری‌ها شود.

 

3. تغییر در باکتری‌های دستگاه ادراری

می‌تواند محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها ایجاد کند.

عوارض احتمالی عفونت ادراری در دوران حاملگی

• برای مادر

افزایش خطر عفونت کلیه، تب و مشکلات شدیدتر سیستم ادراری.

 

• برای جنین

عفونت درمان نشده ممکن است منجر به زایمان زودرس، کم‌وزنی نوزاد یا سایر عوارض دوران بارداری شود.

نحوه تشخیص و پیشگیری عفونت ادراری در دوران بارداری

تشخیص عفونت ادراری در بارداری معمولاً با آزمایش ادرار و بررسی وجود باکتری و گلبول‌های سفید انجام می‌شود. غربالگری منظم توسط پزشک می‌تواند از بروز عوارض جدی برای مادر و جنین جلوگیری کند. از جمله روش های تشخیص و پیشگیری عفونت ادراری در دوران بارداری عبارتند از:

• آزمایش ادرار منظم در دوران بارداری برای تشخیص سریع عفونت حتی در موارد بدون علامت ضروری است.
• درمان به موقع با آنتی‌بیوتیک‌های ایمن برای بارداری باعث پیشگیری از عوارض جدی می‌شود.
• نوشیدن آب کافی، تخلیه منظم مثانه و رعایت بهداشت شخصی می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.

 

توجه: حتی در صورت عدم بروز علائم، آزمایش‌های دوره‌ای اهمیت دارند، زیرا عفونت‌های بدون علامت می‌توانند به کلیه‌ها منتقل شوند.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند؟

برخی افراد به دلیل عوامل آناتومیک، فیزیولوژیک یا سبک زندگی بیشتر مستعد ابتلا به عفونت ادراری(UTI) هستند. شناخت این گروه‌ها به پیشگیری و درمان سریع کمک می‌کند.

• زنان باردار
• افراد مسن
• افرادی که از کاتتر استفاده می‌کنند
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
• افرادی که سابقه عفونت‌های ادراری مکرر دارند.

عفونت ادراری چقدر شایع است؟

عفونت ادراری(UTI) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های باکتریایی در انسان است و بر اساس سن، جنس و شرایط پزشکی، شیوع متفاوتی دارد. 

• شیوع در زنان و مردان

- در زنان، احتمال ابتلا به عفونت ادراری در طول زندگی حدود 50 تا 60٪ است.

در مردان، عفونت ادراری کمتر شایع است، اما با افزایش سن و مشکلاتی مانند بزرگ شدن پروستات، احتمال ابتلا افزایش می‌یابد.

 

• ریسک‌های مرتبط با سن
  - کودکان و سالمندان: هر دو گروه نسبت به عفونت ادراری حساس‌تر هستند، زیرا سیستم ایمنی در کودکان کامل نشده و در سالمندان ممکن است ضعیف شده باشد.

- افراد باردار: حدود 2 تا 10٪ از زنان باردار دچار عفونت ادراری می‌شوند، حتی در صورت عدم وجود علائم

انواع راه‌های درمان عفونت ادراری که باید بدانید

درمان عفونت ادراری (UTI) بستگی به شدت، محل عفونت و عوامل زمینه‌ای دارد. هدف از درمان، از بین بردن باکتری‌ها، کاهش علائم و پیشگیری از عود یا گسترش به کلیه‌ها است.
1. درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها 

- اولین خط درمان اکثر عفونت‌های ادراری، آنتی‌بیوتیک‌ها هستند.
- نوع و مدت درمان بر اساس نتایج کشت ادرار و حساسیت باکتری‌ها تعیین می‌شود.

- نمونه‌های رایج آنتی‌بیوتیک شامل فلوروکینولون‌ها، نیتروفورانتوئین و سفالوسپورین‌ها هستند.
- در موارد عفونت شدید یا گسترش یافته به کلیه، ممکن است آنتی‌بیوتیک وریدی نیاز باشد.

 

2. درمان‌های خانگی و حمایتی
- نوشیدن آب کافی: کمک می‌کند باکتری‌ها از مجاری ادراری شسته شوند.
- تخلیه مرتب مثانه: دفع به موقع ادرار از تجمع باکتری‌ها جلوگیری می‌کند.
- استفاده از کمپرس گرم روی ناحیه پایین شکم یا کمر برای کاهش درد و فشار.
- اجتناب از مصرف مواد تحریک‌کننده مثانه مانند الکل و کافئین.

 

3. درمان عفونت‌های مکرر
در افرادی که عفونت‌های مکرر دارند، ممکن است پزشک:
- آنتی‌بیوتیک پیشگیرانه با دوز پایین تجویز کند
- اصلاح سبک زندگی و بهداشت فردی را توصیه کند
- در موارد خاص، بررسی‌های بیشتر آناتومیک یا تصویربرداری انجام دهد.

 

"نکات مهم"
- درمان به موقع از گسترش عفونت به کلیه‌ها جلوگیری می‌کند.

- حتی اگر علائم خفیف باشند، مصرف کامل دوره آنتی‌بیوتیک ضروری است.
- مشورت با پزشک در صورت تکرار یا مقاومت عفونت اهمیت دارد.

اقدامات مهم بعد از درمان عفونت ادراری

به نقل از سایت urologyhealth.org بعد از شروع درمان عفونت ادراری، رعایت این نکات مهم است. علائم عفونت ادراری اغلب ظرف چند روز پس از مصرف آنتی‌بیوتیک بهبود می‌یابند. تا زمانی که تمام علائم عفونت ادراری پس از اتمام دوره آنتی‌بیوتیک برطرف شوند، برای اثبات از بین رفتن عفونت نیازی به کشت ادرار مجدد ندارید. بسته به شرایط، اگر عفونت ادراری پیچیده‌ای دارید، ممکن است برای نشان دادن از بین رفتن کامل عفونت ادراری به کشت ادرار نیاز داشته باشید.

 

اگر علائم شما حتی پس از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها از بین نرود، ممکن است به یک دوره طولانی‌تر آنتی‌بیوتیک، استفاده از یک آنتی‌بیوتیک متفاوت یا روش مصرف متفاوت آن نیاز داشته باشید. بین 20 تا 40 درصد از زنانی که عفونت ادراری دارند، دوباره به آن مبتلا می‌شوند. مردان کمتر احتمال دارد که در وهله اول به عفونت ادراری مبتلا شوند. اما اگر به آن مبتلا شوند، احتمالاً دوباره به آن مبتلا می‌شوند زیرا باکتری‌ها تمایل دارند در داخل پروستات پنهان شوند.

 

اگر اغلب به عفونت ادراری مبتلا می‌شوید(3 بار یا بیشتر در سال)، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است بخواهد آزمایش‌های بیشتری (مانند بررسی تخلیه مثانه) انجام دهد تا دلیل آن را دریابد. اگر همچنان به عفونت ادراری مبتلا می‌شوید، یک دوره طولانی‌تر مصرف آنتی‌بیوتیک با دوز پایین یا مصرف آنتی‌بیوتیک بعد از رابطه جنسی ممکن است کمک کند. همچنین روش‌هایی برای خودآزمایی وجود دارد که پزشک شما ممکن است ترتیب دهد تا به شما امکان تشخیص و درمان عفونت ادراری در خانه را بدهد.

آیا امکان مقاومت بدن در برابر استفاده از آنتی بیوتیک ها وجود دارد؟

تقریباً هر بار که از آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت ادراری استفاده می‌کنید، عفونت سازگار می‌شود و مبارزه با آن می‌تواند سخت‌تر شود(مقاومت آنتی‌بیوتیکی). اما عفونت در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم می‌شود، نه شما. آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است همیشه بهترین راه‌حل نباشند. در نتیجه، اگر مرتباً به عفونت‌های دستگاه ادراری مبتلا می‌شوید، پزشک ممکن است درمان‌های جایگزین را پیشنهاد کند. این درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد: 

• انتظار
  پزشک شما ممکن است رویکرد «تحت نظر و منتظر» را برای علائم شما پیشنهاد کند. در این مدت، نوشیدن مایعات فراوان (به خصوص آب) برای کمک به دفع عفونت از بدن، ایده خوبی است.

 

• درمان داخل وریدی(IV)
  در برخی موارد پیچیده، عفونت ادراری ممکن است در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم باشد یا عفونت به کلیه‌های شما منتقل شود و در این صورت ممکن است به درمان در بیمارستان نیاز داشته باشید. در بیمارستان پزشکان دارو را از طریق سوزنی می‌دهند که به داخل ورید شما هست. پس از بازگشت به خانه، ممکن است برای مدتی نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی داشته باشید تا عفونت به طور کامل از بین برود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

عفونت ادراری(UTI) معمولاً با درمان سریع کنترل می‌شود، اما برخی شرایط نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود. مواقعی که باید فوراً به پزشک مراجعه کرد:

1. تب بالا یا لرز
- ممکن است نشانه گسترش عفونت به کلیه‌ها باشد(پیلونفریت).

 

2. درد شدید در پهلو یا کمر
- نشان‌دهنده التهاب یا عفونت کلیه است و نیاز به ارزیابی فوری دارد.

 

3. خون در ادرار یا تغییر رنگ شدید
- وجود خون می‌تواند علامت التهاب شدید یا آسیب به مجاری ادراری باشد.

 

4. علائم مداوم یا عودکننده
- اگر علائم پس از درمان کوتاه مدت بازگردند، باید علت زمینه‌ای بررسی شود.

 

5. افراد با شرایط ویژه
- زنان باردار، سالمندان، بیماران دیابتی یا افراد با سیستم ایمنی ضعیف باید در اولین نشانه عفونت به پزشک مراجعه کنند.

 

حتی اگر علائم خفیف باشند، عدم درمان می‌تواند منجر به گسترش عفونت و آسیب کلیه شود. تشخیص سریع و شروع درمان مناسب، به کاهش درد، جلوگیری از عوارض و پیشگیری از عفونت‌های مکرر کمک می‌کند.

راه‌های پیشگیری از عفونت ادراری

اگرچه عفونت ادراری(UTI) می‌تواند در هر فردی رخ دهد، اما با رعایت برخی اقدامات پیشگیرانه ساده می‌توان احتمال ابتلا را کاهش داد. روش‌های موثر پیشگیری عبارتند از: 
1. نوشیدن آب کافی
- مصرف مایعات به شستشوی باکتری‌ها از مجاری ادراری کمک می‌کند و ریسک عفونت را کاهش می‌دهد.

 

2. تخلیه مرتب مثانه
- ادرار کردن به موقع، حتی اگر نیاز فوری احساس نشود، از تجمع باکتری‌ها جلوگیری می‌کند.

 

3. رعایت بهداشت شخصی
- پس از اجابت مزاج، همیشه از جلو به عقب پاکسازی کنید تا باکتری‌ها وارد مجرای ادراری نشوند.
- استفاده از دستمال و صابون ملایم، به حفظ پاکیزگی ناحیه کمک می‌کند.

 

4. استفاده از لباس مناسب
- پوشیدن لباس زیر نخی و اجتناب از لباس‌های تنگ باعث کاهش رطوبت و محیط مناسب برای رشد باکتری‌ها می‌شود.

 

5. توجه به رابطه جنسی
- ادرار کردن پس از رابطه جنسی می‌تواند باکتری‌ها را از مجاری ادراری خارج کند.
- استفاده از روش‌های پیشگیری مناسب و رعایت بهداشت قبل و بعد از رابطه، ریسک عفونت را کاهش می‌دهد.

 

6. کاهش عوامل تحریک‌کننده
- اجتناب از مصرف طولانی‌مدت کافئین، الکل و محصولات بهداشتی تحریک‌کننده (مانند اسپری‌های معطر) به کاهش التهاب کمک می‌کند. 

 

"نکات تکمیلی"

• در افراد مستعد یا مبتلا به عفونت‌های مکرر، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک پیشگیرانه با دوز پایین تجویز کند.
• شناسایی و اصلاح عوامل خطر فردی مانند سنگ‌های ادراری یا انسداد مجاری، به پیشگیری بلندمدت کمک می‌کند
  
  

بیشتر بخوانید: عملکرد کلیه و مهمترین کار کلیه چیست؟

آیا مردان هم دچار عفونت ادراری می شوند؟ 

عفونت مجاری ادرار در مردان چیز ساده‌ای نیست و اگر مردی دچار سوزش ادرار شود، نباید به آن بی تفاوت بود. سوزش ادرار در مردان ممکن است علامت وجود یک بیماری مقاربتی، مثل سوزاک یا کلامیدیا، باشد. التهاب پروستات هم ممکن است سوزش ادرار ایجاد کند.  

بیشتر بخوانید: بیماری پروستات در سالمندان

 

آیا بارداری احتمال ابتلا به عفونت ادراری را بالا می برد؟  

 بارداری احتمال ابتلا به عفونت هر یك از بخش‌های دستگاه ادراری را بالا می برد. مقادیر زیاد هورمون پروژسترون موجب شل شدن عضلات حالب و در نتیجه گشادتر شدن حالب می شود. رحم در حال رشد می‌‌تواند به حالب ها فشار وارد آورد و جریان ادرار را در داخل آنها با اختلال مواجه كرده و سرعت آنرا كُند سازد.

 

رشد جنین موجب فشار بر روی مثانه می شود در نتیجه تخلیه آن هنگام دفع كامل نخواهد بود. نتیجه نهایی این اختلالات آن خواهد بود كه عبور ادرار در مسیر دستگاه ادراری بیشتر طول می كشد و باكتری‌ها قبل از خروج از بدن زمان بیشتری برای تكثیر در اختیار خواهند داشت.

 

به همین دلیل است كه پزشك در همان اولین نوبت معاینات دوران بارداری آزمایش ادرار درخواست می‌كند، خواه شما علائم عفونت ادراری داشته باشید یا خیر. اگر این تست اولیه منفی باشد احتمال بروز عفونت ادراری در طول دوران بارداری پایین خواهد بود. ولی اگر شما یكی از گروه 5 تا 7% خانم هایی باشید كه باكتری در ادرارشان یافت می شود، باید برای برطرف كردن آن از آنتی بیوتیك استفاده كنید. اگر این نوع عفونت باكتریایی درمان نشود احتمال بروز عفونت كلیه در دوران بارداری 30% است. 

علائم عفونت ادراری در کودکان 

 عفونت ادراری در کودکان یک بیماری بسیار مهم و شایع است؛ به طوری که ۳ تا ۵ درصد دختران و ۱ درصد پسران عفونت ادراری را تجربه می کنند. در سنین نوزادی و زیر یک ماه، بیماری با علائمی به صورت تب یا کم شدن حرارت بدن، بی حالی، بی‌اشتهایی، تحریک پذیری، شلی، اسهال، کم شدن حجم ادرار، زردی و از بین رفتن واکنش های نوزادی خودش را نشان می دهد.

 

 در سنین بالاتر این مشکل با نشانه هایی مانند تب، بوی بد ادرار، سوزش، تکرر و بی اختیاری ادرار، ایجاد شب ادراری، درد پهلوها و درد در ناحیه زیر شکم، قطع و وصل شدن جریان ادرار و بی قراری حین ادرار کردن در شیرخواران همراه است. 

 

 همه والدین باید هر از چند گاهی جریان ادراری کودک خود را بررسی کنند؛ به خصوص کودکانی که پوشک می شوند. همچنین اگر کودکی بیش از ۲ تا ۳ روز تب بی دلیل داشته باشد، انجام آزمایش ادرار توصیه می‌شود. اولین و مهم‌ترین گام در تشخیص عفونت ادراری گرفتن نمونه ادراری به صورت استریل است. اگر نمونه در شرایط استریل گرفته نشود یا اگر در رساندن نمونه به آزمایشگاه بیش از یک ساعت تاخیر وجود داشته باشد، به اشتباه کشت مثبت شده و تشخیص عفونت ادراری داده می شود.  

بهترین روش درمان سوزش ادرار  در خانه

 راه نجات از سوزش ادرار به‌علت آن بستگی دارد. علاوه بر درمان عفونت باکتریایی و نخوردن مواد محرک کارهای زیر را انجام دهید.  

• آب بخورید

در اولین حملهٔ سوزش ادرار دو لیوان آب بخورید. سپس یک قاشق چای‌خوری جوش‌شیرین در نیم‌لیوان آب حل کرده و بخورید. در شش تا هشت ساعت بعد هر ساعت یک لیوان آب بخورید. اگر بعد از یک روز سوزش از بین نرود، به پزشک مراجعه کنید. این کار باعث رقیق شدن محتوای پر از باکتری‌ مجرا و بیرون راندن آنها می‌شود. در بیشتر موارد، خوردن آب زیاد برای دفع آنها کافی است و سوزش را هم از بین می‌برد.

 

• به پزشک مراجعه کنید

اگر سوزش بعد از یک روز ادامه پیدا کند، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با آزمایش ادرار و تعیین نوع باکتری یا قارچ و تجویز آنتی‌بیوتیک مناسب آن را درمان می‌کند. در مردان معاینهٔ پروستات هم لازم است. معمولاً با خوردن آنتی‌بیوتیک همراه با جوش‌شیرین و آب عفونت‌ درمان می‌شود. ولی اگر سوزش ادامه یابد، آزمایش‌های بیشتری، شامل کشت، آزمایش فراصوتی کلیه یا درون‌بینی مثانه باید انجام شود.

 

•  سوزش را تشدید نکنید

بسیاری از غذاها و آشامیدنی‌ها مجرای ادراری را تحریک کرده و سوزش را بیشتر می‌کنند. الکل، قهوه، چای، شکلات، نوشابه‌های گازدار، مرکبات، گوجه‌فرنگی، غذاهای پرادویه، سرکه، و مواد قندی، از این‌ها هستند. حتی قهوه بدون کافئین هم تحریک‌کننده است. حذف تمام این مواد از برنامهٔ غذایی سوزش و ناراحتی‌های دیگر آن را ظرف ده روز از بین می‌برد. وقتی سوزش برطرف شد، هر بار یکی از این‌ها را به رژیم غذایی اضافه کنید و ببینید آیا به آن حساسیت دارید یا نه. لااقل یک لیتر آب در روز بنوشید.

 

• ناراحتی دفع را کم کنید

ادرار کردن از میان میزراه ملتهب، مانند پاشیدن نمک بر زخم است تا باکتری‌های مخرج وارد مهبل نشود.

 

• ادرار کنید

تماس جنسی از علل شایع عفونت و سوزش میزراه است. بعد از هر نزدیکی ادرار کنید و خود را با آب بشویید. شستن مهبل با محلول آب و کمی جوش‌شیرین نیز کار خوبی است.

 

• از مواد محرک دوری کنید

برخی صابون‌ها، ضدبوها و حتی کاغذ‌های توالت دارای مواد شیمیایی تحریک‌کننده میزراه و پوست اطراف آن هستند. به نوع کالایی که می‌خرید توجه کنید.

• خود را خشک کنید

در تابستان نگذارید لباس مرطوب به تنتان بماند، چون رشد باکتری‌ها و مخمرهای مهبل را تحریک می‌کنند. اگر می‌توانید، در هر فرصتی لباس زیر را عوض کنید.

جمع بندی
عفونت ادراری(UTI) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های باکتریایی در انسان است که می‌تواند دستگاه ادراری تحتانی(مثانه و مجاری ادراری) یا فوقانی(کلیه‌ها) را درگیر کند. شناخت علائم، عوامل خطر، روش‌های تشخیص و درمان، و رعایت پیشگیری، نقش مهمی در کاهش عوارض و ارتقای سلامت دارد. با توجه به شایع بودن عفونت ادراری و خطرات بالقوه آن، آگاهی از علائم، عوامل خطر و روش‌های پیشگیری اهمیت ویژه‌ای دارد. مراجعه به پزشک در زمان مناسب و پیگیری درمان، بهترین راه برای جلوگیری از عوارض جدی مانند عفونت کلیه یا سپسیس است. عفونت ادراری قابل پیشگیری و درمان است؛ با تشخیص به موقع، رعایت پیشگیری و درمان مناسب، می‌توان سلامت دستگاه ادراری را حفظ کرد و از بروز مشکلات بلندمدت جلوگیری نمود.

اغلب افراد لفظ عفونت ادراری را به جای لفظ عفونت مثانه بکار می‌برند. عفونت مثانه نوعی عفونت باكتریایی است كه در مثانه ایجاد التهاب می كند و اغلب با علائمی نظیر احساس نیاز به دفع مكرر ادرار و سوزش ادراری همراه است، بكار می برند. این حالت كه سیستیت نیز نامیده می شود در بین خانم های 20 تا 50 ساله كه از نظر جنسی فعال هستند، نسبتاً شایع است. البته باکتری می تواند هر بخشی از دستگاه ادراری را آلوده سازد. دستگاه ادراری از کلیه ها كه ادرار را ترشح میکنند شروع شده و بصورت لوله هایی كه حالب خوانده می‌شوند، تا مثانه کشیده می شود كه ادرار در آن جمع می شود. دستگاه ادراری به پیشابراه ختم می شود كه لوله کوتاهی است كه ادرار را به خارج از بدن انتقال می دهد.

وقتی باكتری‌های موجود در روده ها از راه رکتوم به پیشابراه و از آنجا بالا رفته وارد مثانه شوند، عفونت بوجود می آید. باكتری‌ها می توانند مثانه را آلوده كرده و سیستیت ایجاد كنند یا بدون آنكه علامتی ایجاد كنند، در آنجا تكثیر یابند. در هر یك از این موارد، باكتری‌ها ممكن است از راه حالب بالا رفته و کلیه ها را دچار عفونت سازند. عفونت كليه خطرناك است و ممکن است به زایمان زودرس یا سایر عوارض بیانجامد. 

 

 

مورد تایید و بازبینی شده توسط:
دکتر مهران غزالی بینا(فلوشیپ علوم آزمایشگاهی)

---