آزمایش های تشخیص ناباروری در زنان

ناباروری یکی از مشکلاتی است که بسیاری از زوج‌ها را درگیر خود می‌کند. ناباروری می‌تواند به دلیل مشکلات متعدد و مختلفی ایجاد شود که می‌توانند در مرد یا زن وجود داشته باشند. در این مطلب قصد داریم همه چیز را درباره تشخیص ناباروری در زنان بررسی کنیم.

علت‌های ناباروری در زنان چیست؟

ناباروری در زنان می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد. یکی از رایج‌ترین و مهم‌ترین مواردی که باعث ناباروری در زنان می‌شوند مشکلات مربوط به تخمک است. دلایل زیر نیز می‌توانند رایج باشند.

1. آندومتریوز
2. ناهنجاری‌های ساختاری واژن، رحم یا لوله‌های فالوپ
3. بیماری‌های خودایمنی مانند بیماری سلیاک یا لوپوس
4. بیماری کلیوی
5. بیماری التهابی لگن(PID)
6. اختلالات هیپوتالاموس و غده هیپوفیز
7. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک(PCOS)
8. نارسایی اولیه تخمدان یا کیفیت پایین تخمک
9. کم‌خونی داسی شکل
10. فیبروم رحم یا پولیپ رحم
11. بیماری تیروئید
12. عقیم‌سازی جراحی قبلی(بستن لوله یا سالپنژکتومی)
13. اختلالات ژنتیکی یا کروموزومی
14. اختلال عملکرد جنسی
15. فقدان تخمدان‌ها به دلیل جراحی یا مادرزادی
16. دوره‌های قاعدگی نامنظم یا قطع کامل قاعدگی

چه زمانی برای تشخیص ناباروری اقدام کنیم؟

به طور کلی پزشکان توصیه می‌کنند افراد زیر ۳۵ سال برای ۱۲ ماه رابطه جنسی منظم بدون استفاده از راهکار‌های جلوگیری از بارداری و افراد بالای ۳۵ سال برای ۶ ماه رابطه جنسی منظم بدون استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری، هنوز برای بارداری موفق نشده‌اند، لازم است برای بررسی این موضوع به پزشک مراجعه کنند.

برای تشخیص ناباروری چه مواردی بررسی می‌شود؟

مهم‌ترین مسأله در باروری زنان داشتن تخمک‌های سالم است. این در واقع به این معنی است که مغز باید سیگنال‌های لازم را به غددی مانند هیپوفیز ارسال کند و در ادامه با رسیدن این سیگنال‌ها به تخمدان تخمک‌ها آزاد شوند. در نتیجه تشخیص ناباروری در زنان ممکن است به هر یک از این مراحل مربوط باشد و پزشک ممکن است برای بررسی هر کدام از این مراحل روش‌ها و تست‌هایی را در نظر بگیرد.

شرایط لازم برای باروری طبیعی چیست؟

برای بارداری طبیعی نیاز دارید که بدن شما در بهترین حالت از سطح سلامت عمومی خود قرار داشته باشد. برخی از موارد در سبک زندگی شما وجود دارند که لازم است برای باروری طبیعی به آن‌ها توجه کنید.

• تغذیه مناسب
• دوری از الکل، سیگار و کافئین بیش از حد
• داشتن وزن مناسب
• سلامت روانی

بیشتر بخوانید: تست های غربالگری در زمان بارداری

روش‌های تشخیص ناباروری

به طور کلی تشخیص ناباروری در زنان دارای یک راهکار یا تست ثابت نیست. پزشک شما با توجه به نیاز‌هایی که تشخیص می‌دهد انواع مختلفی از روش‌های تشخیص ناباروری در زنان را برای شما در نظر می‌گیرد. برخی از تست‌ها وروش‌های رایجی که برای تشخیص ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل موارد زیر هستند.

• تست پاپ اسمیر

این تست یکی از روش‌های تشخیص ناباروری در زنان است که در بسیاری از موارد از آن استفاده می‌شود. این تست سلول‌های دهانه رحم را بررسی می‌کند و می‌تواند مشکلات متعددی مانند سرطان دهانه رحم، بیماری‌های مقاربتی و سایر مشکلات مربوط به سلول‌های دهانه رحم را که ممکن است بر روی بارداری تأثیر منفی بگذارند و از آن ممانعت کنند را تشخیص دهد.

• آزمایش‌های بررسی تخمک

در صورتی که بدن شما در حالت سلامت خود قرار داشته باشد به صورت منظم در هر ماه یک تخمک آزاد می‌کنید. این در حالی است که مشکلات متعددی ممکن است از آزاد شدن تخمک‌ها جلوگیری کنند که در نتیجه بارداری با مشکل رو به رو خواهد شد. بنابراین پزشک ممکن است مجموعه‌ای از تست‌های بررسی تخمک‌ها را برای تشخیص ناباروری در زنان در نظر بگیرد.

• آزمایش ادرار

یکی دیگر از تست‌هایی که ممکن است از شما درخواست شود برای تشخیص ناباروری انجام دهید آزمایش ادرار است. پزشک با استفاده از این تست میزان هورمون LH را در بدن شما اندازه‌گیری می‌کند. این هورمون درست قبل از تخمک‌گذاری در هر ماه در بیشترین حالت خود قرار می‌گیرد و بر سلامت دستگاه تولید مثلی تأثیر می‌گذارد. برای اطلاعات بیشتر، مقاله LH در آزمایش خون را مطالعه بفرمایید. 

• سونوگرافی رحم

در مواردی ممکن است پزشک سونوگرافی رحم را نیز برای شما در نظر بگیرد.

• هیستروسالپنگوگرافی(HSG)

در این تست با استفاده از اشعه ایکس رحم و لوله‌های فالوپ شما مورد بررسی قرار می‌گیرند تا مشکلات احتمالی مربوط به آن‌ها شناسایی شوند.

• سونوگرافی ترانس واژینال

این در واقع نوعی از سونوگرافی است که می‌تواند مشکلات مربوط به رحم و لگن را که می‌توانند در ناباروری مؤثر باشند شناسایی کند.

• لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی در واقع نوعی جراحی است که در طی آن کل لگن مورد بررسی قرار می‌گیرد و مشکلات احتمالی مانند اندومتریوز را تشخیص می‌دهد.

همچنین بخوانید: لیست کامل سونوگرافی و آزمایش های دوران بارداری

راه‌های درمان ناباروری زنان

پس از تشخیص ناباروری در زنان نوبت به درمان می‌رسد که ممکن است با توجه به نوع مشکل و اولویت های شخصی متفاوت باشد. برخی از مهم‌ترین راه‌های درمان ناباروری در زنان شامل موارد زیر هستند.

1. اصلاح سبک زندگی و مواردی مانند افزایش یا کاهش وزن، ترک سیگار یا مصرف مواد مخدر می‌تواند وضعیت بارداری شما را تحت تاثیر قرار دهد.
2. دارو‌ها
3. جراحی

انواع آزمایشات ناباروری مردان

در بسیاری از موارد ممکن است روش‌های تشخیص ناباروری در زنان طبیعی باشند و مشکل در ناباروری مربوط به مرد باشد. در بیشتر موارد مشکل ناباروری در مردان مربوط به مشکلات اسپرم است. برخی از مهم‌ترین تست‌ها و روش‌های تشخیص ناباروری در مردان شامل موارد زیر هستند.

• آنالیز مایع منی
• آزمایش خون
• سونوگرافی کیسه بیضه

انواع روش‌های لقاح آزمایشگاهی

یکی از روش‌ها پس از تشخیص ناباروری در زنان یا مردانی که دچار ناباروری هستند بچه دار شدن با روش لقاح آزمایشگاهی است. IVF شامل بازیابی تخمک‌ها از تخمدان شما و سپس قرار دادن آن‌ها با اسپرم در ظرف آزمایشگاهی است. اسپرم، تخمک‌ را بارور می‌کند. پزشک ممکن است یک تا سه تخمک بارور شده (جنین) را به رحم شما منتقل کند.

عوارض احتمالی روش‌های لقاح آزمایشگاهی چیست؟

لقاح آزمایشگاهی می‌تواند عوارضی نیز به دنبال داشته باشد. برخی از عوارضی که ممکن است برای افراد ایجاد شوند شامل موارد زیر هستند.

1. افزایش احتمال چندقلو زایی
2. سقط جنین
3. زایمان زودرس
4. وزن کم هنگام تولد
5. سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS)
6. بارداری خارج رحمی

درمان ناباروری در مردان چگونه است؟

درمان ناباروری در مردان نیز به موارد مختلفی بستگی دارد. برخی از روش‌های رایجی که ممکن است فرد برای درمان ناباروری از آن‌ها استفاده کند شامل موارد زیر هستند.

• دارو‌ها
• جراحی

ردیابی تخمک‌گذاری (Ovulation Tracking)

یکی از مهم‌ترین مواردی که برای باروری موفق نیاز دارید تخمک‌های سالم هستند. راه‌های زیادی برای بررسی کیفیت تخمک‌ها وجود دارند. برخی از مهم‌ترین این راه‌ها شامل موارد زیر هستند.

• بررسی سطح هورمون LH

این هورمون یکی از هورمون‌های مهم در طی پروسه تخمک‌گذاری است. سطح هورمون LH در هر ماه قبل از تخمک‌گذاری به بیشترین مقدار خود می‌رسد و سپس کاهش می‌یابد. به همین دلیل نیز ردیابی این هورمون یکی از راه‌های تشخیص ناباروری در زنان است.

• بررسی میزان پروژسترون

هورمون پروژسترون یکی دیگر از هورمون‌های مهم در طی تخمک‌گذاری است که در زمان تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد.

• بررسی دمای بدن

دمای بدن پس از تخمک‌گذاری افزایش ناچیزی خواهد داشت. این می‌تواند در برخی از موارد کمک‌کننده باشد.

• آزمایش تیروئید
  هورمون‌های زیادی در چرخه تولید مثل شما دارای اهمیت هستند. تیروئید یکی از اصلی‌ترین اندام‌های تنظیم‌کننده هورمون‌ها در بدن شما است. در صورتی که تیروئید شما دارای مشکلی باشد ممکن است در چرخه هورمونی شما مشکلاتی ایجاد شود که در نهایت می‌تواند باعث بی‌نظمی چرخه تخمک‌گذاری و مشکلات ناباروری شود.

بررسی آزمایش‌های هورمونی دخیل در ناباروری(Hormonal Blood Tests)

هورمون‌های جنسی یکی از مهم‌ترین مواردی هستند که بر روی آزاد‌سازی تخمک‌ها و سلامت آن‌ها تأثیر می‌گذارند. به همین دلیل نیز مجموعه‌ای از تست‌های هورمونی ممکن است در زمان تشخیص ناباروری در زنان مورد استفاده قرار بگیرند. مهم‌ترین هورمون‌هایی که بررسی می‌شوند شامل موارد زیر هستند.

• هورمون محرک فولیکولی FSH
• هورمون لوتئینه‌کننده(LH)
• استرادیول(E۲)
• هورمون آنتی مولرین(AMH)
• پرولاکتین(PRL)
• هورمون‌های تیروئید
• پروژسترون(Progesterone)
• تستوسترون(Testosterone)

تست پس از مقاربت (PCT) در بررسی ناباروری زنان

یکی از روش‌های تشخیص ناباروری در زنان که ممکن است پزشک برای شما در نظر بگیرد تست پس از مقاربت است. این روش تشخیص ناباروری زنان مخاط دهانه رحم درست پس از رابطه جنسی را بررسی می‌کند.

جمع‌بندی
ناباروری یکی از مشکلات رایج زوج‌ها در سراسر دنیا به حساب می‌ آید که می‌تواند به دلیل برخی مشکلات در زن، مرد و یا هر دو ایجاد شود. روش‌های تشخیص ناباروری در زنان و مردان بسیار متنوع هستند و پزشک ممکن است با توجه به نیاز هر کدام از آن‌ها را برای تشخیص ناباروری در زنان و یا مردان در نظر بگیرد. با این حال در بسیاری از موارد ناباروری قابل درمان است و در موارد دیگر نیز می‌توان از روش‌های جایگزینی مانند لقاح آزمایشگاهی استفاده کرد.

مورد تایید و بازبینی شده توسط:
دکتر مهران غزالی بینا(فلوشیپ علوم آزمایشگاهی)