آزمایشهای زیادی وجود دارند که ادرار را مورد بررسی قرار میدهند. آزمایش سیتولوژی ادرار یکی از آزمایشهای رایج این دسته است. در این آزمایش سلولهای موجود در ادرار شما از نظر غیرطبیعی بودن بررسی میشوند. پزشک ممکن است این آزمایش را برای تشخیص سرطانهای مربوط به مجاری ادراری یا بیماریهای دیگری مانند بیماریهای ویروسی مورد استفاده قرار دهد.
آزمایش سیتولوژی ادرار، ادرار شما را از نظر سلولهای پیشسرطانی یا سرطانی غربالگری میکند. در واقع سیتوپاتولوژیست، ادرار شما را در زیر میکروسکوپ بررسی میکند و وجود یا عدم وجود سلولهای سرطانی یا پیش سرطانی را تشخیص میدهد. آزمایش سیتولوژی ادرار میتواند به تشخیص بیماریهایی مانند سرطان و بیماریهای ویروسی کمک کند.
پزشک ممکن است به دلایل مختلفی تصمیم بگیرد که برای شما آزمایش سیتولوژی ادرار را در نظر بگیرد. یکی از رایجترین این موارد مشکوک بودن پزشک به وجود سرطانهای ادراری است. در صورتی که فرد دارای علائمی مانند وجود خون در ادرار(هماچوری)، درد مکرر هنگام ادرار کردن و احساس سوزش هنگام ادرار باشد، آزمایش سیتولوژی ادرار به احتمال زیادی برای فرد در نظر گرفته میشود. همچنین در صورتی که شما به سرطان مبتلا بوده و تحت درمان قرار گرفتهاید پزشک ممکن است از سیتولوژی ادرار برای بررسی تأثیر درمان استفاده کند. آزمایش سیتولوژی ادرار میتواند در تشخیص بسیاری از سرطانها و بیماریها کاربرد داشته باشد. مهمترین مواردی که میتوان برای آنها از این آزمایش استفاده کرد شامل موارد زیر هستند:
برای انجام آزمایش سیتولوژی ادرار معمولاً سه نمونه ادرار در سه روز متوالی گرفته میشود. بهترین نمونه برای این آزمایش دومین نمونه ادرار صبحگاهی است. به همین دلیل نیز توصیه میشود پس از اولین ادرار صبحگاهی حدود ۲ ساعت صبر کنید و سپس نمونه دوم را در ظرف استریلی که از آزمایشگاه دریافت میکنید جمعآوری کنید. بهتر است یک روز قبل از این آزمایش رژیم غذایی متعادلی داشته باشید و از مصرف زیاد یک نوع ماده غذایی مانند پروتئین، آجیل یا مرکبات خودداری کنید. همچنین توصیه میشود مقدار کافی آب بنوشید. در نهایت در صورتی که نمونه خود را در خانه جمعآوری میکنید باید این نکته را در نظر داشته باشید که حداکثر تا ۳۰ دقیقه پس از نمونهگیری باید نمونه را به آزمایشگاه تحویل دهید.
نتیجه آزمایش سیتولوژی ادرار شما نشان میدهد که سلولهای سرطانی، پیش سرطانی یا غیرطبیعی در ادرار شما وجود دارند یا خیر. در تفسیر آزمایشهای شما ممکن است از اصطلاحهای مختلفی استفاده شود که برخی از مهمترین آنها شامل موارد زیر هستند:
این ممکن است به این معنی باشد که سلولهای کافی در نمونه ادرار شما برای بررسی توسط پاتولوژیست وجود نداشته است. اگر این نتیجه را دریافت کنید، ممکن است نیاز به انجام یک نمونه ادرار دیگر داشته باشید.
این بدان معناست که پاتولوژیست هیچ سلول سرطانی یا سلول غیرطبیعی در نمونه ادرار شما پیدا نکرده است.
این بدان معناست که پاتولوژیست برخی ناهنجاریها را در نمونه ادرار شما پیدا کرده است، اما سلولها به اندازه کافی غیرطبیعی نبودهاند که سرطان در نظر گرفته شوند.
این بدان معناست که پاتولوژیست سلولهای غیرطبیعی در نمونه ادرار شما پیدا کرده است که ممکن است سرطان باشند.
این بدان معناست که پاتولوژیست سلولهای سرطانی را در ادرار شما پیدا کرده است.
سیتولوژی ادرار در تشخیص تومورهای تهاجمی درجه بالا(سلولهای سرطانی که به سرعت رشد کرده و گسترش مییابند) و کارسینوم درجا(گروهی از سلولهای غیرطبیعی که فقط در محلی که برای اولین بار در بدن تشکیل شدهاند یافت میشوند) بیشترین کمک را میکند. این آزمایش برای تشخیص این دو بیماری، میزان دقت ۹۵٪ دارد. سیتولوژی ادرار در تعیین کارسینوم درجه پایین به اندازه کافی موفق نیست. برای کارسینوم درجه پایین(سلولهای سرطانی به آرامی رشد کرده و گسترش مییابند) میزان دقت ۱۰٪ تا ۵۰٪ دارد و میزان منفی کاذب قابل توجهی برای این بیماری دارد، به این معنی که نتایج سیتولوژی ادرار برای کارسینوم درجه پایین منفی است، اما آزمایشهای دیگر نشان میدهند که فرد در واقع کارسینوم درجه پایین دارد.
همان طور که اشاره کردیم از آزمایش سیتولوژی ادرار برای تشخیص سرطانهای مربوط به مجاری ادرار و بیماریهای ویروسی مانند سیتومگالوویروس استفاده میشود.
اگرچه آزمایش سیتولوژی ادرار یکی از آزمایشهای رایج در مواردی مانند سرطانهای ادراری است پزشک معمولاً مجموعهای از آزمایشها و روشهای تشخیصی را برای بررسی این مسأله در نظر میگیرد. آزمایشهای سیتولوژی ادرار میتوانند به یافتن برخی از انواع سرطانها کمک کنند، با این حال، محدودیتهایی وجود دارد. صرفاً به این دلیل که آزمایش سیتولوژی ادرار سلولهای سرطانی را پیدا نمیکند، لزوماً به این معنی نیست که فرد عاری از سرطان است. به همین دلیل، پزشکان اغلب آزمایشهای دیگری را در کنار آزمایشهای سیتولوژی ادرار از فرد میخواهند و ممکن است سیتولوژی ادرار را بعداً تکرار کنند.
در اغلب موارد نمونه سیتولوژی ادرار توسط فرد و در ظرف استریلی که در اختیار او قرار میگیرد جمعآوری میشود. در برخی از موارد نیز ممکن است برای جمعآوری نمونه سیتولوژی ادرار نیاز به قرار دادن کاتتر باشد که از مجرای ادراری رد میشود و به مثانه میرسد.
آزمایش سیتولوژی ادرار یک آزمایش خاص و تخصصی است. به همین دلیل نیز نتیجه تست شما با توجه به برخی از عوامل متغیر ممکن است در زمانهای مختلفی آماده شود. برخی از مهمترین عواملی که بر روی این مسئله تاثیر گذار هستند شامل موارد زیر هستند:
۱. لزوم بررسی نمونههای بیشتر
۲. لزوم رنگآمیزیهای خاص برای مشاهده نمونه مورد نظر
همچنین آزمایشهای دیگری که ممکن است آنها را انجام دهید نیز میتوانند بر روی این مسئله موثر باشند.
بله. موارد متعددی وجود دارند که میتوانند باعث ایجاد نتایج غیرطبیعی در آزمایش سیتولوژی ادرار شوند. برخی از مهمترین این موارد شامل موارد زیر هستند.
در صورتی که در نتیجه آزمایش سیتولوژی شما سلولهای غیرطبیعی وجود داشته باشند در مرحله بعدی پزشک متخصص مجموعهای از روشها و آزمایشهای دیگر را نیز مورد استفاده قرار میدهد تا محل سرطان و نوع آن به طور کامل مشخص شود. این آزمایشها میتوانند شامل تصویربرداری(مانند سیتی اسکن، ام آر آی)، بیوپسی و آزمایشهای تخصصی خون و ادرار باشد.
آزمایش سیتولوژی ادرار دارای محدودیتهایی است. برخی از مهمترین این محدودیتها شامل موارد زیر هستند.
سیتولوژی بررسی سلولهای منفرد از بافتها یا مایعات بدن است. در واقع در این روش، سلولهای موجود در نمونه بافت یا مایع زیر میکروسکوپ بررسی میشوند و ویژگیها یا ناهنجاریهای خاص در سلولها بررسی میگردد. در حالی که پاتولوژی ادرار در واقع همان آزمایش آنالیز ادرار است که ادرار را از نظر ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و سلولهای موجود در آن بررسی میکند تا سلامت کلی فرد را تشخیص دهد. این آزمایش میتواند مشکلاتی مانند مشکلات کلیوی، عفونتهای ادراری، دیابت و سایر بیماریها را تشخیص دهد.
جمعبندی
آزمایشهای سیتولوژی ادرار میتوانند ابزاری مفید در تشخیص سرطانهای سیستم ادراری باشند. مهم است به یاد داشته باشید که اگر پزشک شما مشکوک به ابتلا به نوعی سرطان دستگاه ادراری باشد، احتمالاً چند آزمایش انجام خواهید داد، نه فقط یک آزمایش سیتولوژی ادرار. اگرچه انتظار برای نتایج آزمایش تشخیصی میتواند استرسزا باشد، اما لازم است به این نکته توجه داشته باشید که این آزمایشها در بسیاری از موارد میتوانند باعث یافتن سلولهای پیش سرطانی و جلوگیری از ایجاد سرطان شوند.
مورد تایید و بازبینی شده توسط:
دکتر مهران غزالی بینا(فلوشیپ علوم آزمایشگاهی)
شما نیاز خواهید داشت آزمایش سیتولوژی ادرار خود را بعد از اولین ادرار صبحگاهی انجام دهید. این به این دلیل است که سلولهایی که برای مدت طولانی یا در طول شب در مثانه شما باقی میمانند، میتوانند به مرور زمان تجزیه شوند، که میتواند جستجوی سلولهای خاص را برای پاتولوژیست دشوار کند.
ارسال نظر