بیلی روبین بالا نشانه چیست؟

بیلی روبین یکی از مواد زائد است که از تجزیه گلبول‌های قرمز خون ایجاد می‌شود. بیلی روبین پس از تولید، از کبد عبور می‌کند و در نهایت از بدن دفع می‌شود. به همین دلیل نیز آزمایش بیلی روبین می‌تواند به عنوان بازتابی از سلامت کبد مورد استفاده قرار بگیرد. سطوح بالاتر از حد معمول در تست بیلی‌روبین ممکن است به معنای انواع مختلف مشکلات کبدی یا مجاری صفراوی باشد. گاهی اوقات، سطح بالاتر بیلی‌روبین ممکن است ناشی از افزایش میزان تخریب گلبول‌های قرمز خون باشد.

آزمایش بیلی‌روبین چیست؟

آزمایش بیلی روبین، سطح بیلی روبین را در خون شما اندازه‌گیری می‌کند. سطح بیلی روبین بالا یا پایین ممکن است نشان دهد که بخشی از فرآیند تجزیه و پاکسازی گلبول‌های قرمز قدیمی به درستی کار نمی‌کند.

آشنایی با انواع آزمایش بیلی روبین

آزمایش بیلی‌روبین به صورت بیلی‌روبین مستقیم، غیر مستقیم یا کل بیان می‌شود. بیلی‌روبین کل ترکیبی از بیلی‌روبین مستقیم و غیرمستقیم است. معمولاً نتایج آزمایش مربوط به بیلی‌روبین مستقیم و کل است.

Bilirubin Direct در آزمایش خون چیست؟

همان طور که اشاره کردیم نتایج آزمایش بیلی روبین شما می‌تواند سه نوع بیلی روبین مستقیم، غیر مستقیم و کل را نشان دهد. زمانی که بیلی روبین می‌خواهد به سمت کبد حرکت کند به صورت نامحلول است و به پروتئینی به نام آلبومین متصل می‌شود، که به آن بیلی روبین غیرکونژوگه گفته می‌شود. پس از ورود بیلی روبین غیرکونژوگه به کبد، کبد بیلی روبین را از آلبومین جدا می‌کند و با اتصال به یک مولکول قند آن را به صورت محلول درمی‌آورد که به آن بیلی روبین کونژوگه گفته می‌شود. بیلی روبین مستقیم در واقع همان بیلی روبین کونژوگه است که توسط کبد ساخته می‌شود.

نقش بیلی روبین در بدن چیست؟

بیلی‌روبین محصول جانبی تجزیه گلبول‌های قرمز قدیمی خون است. وقتی گلبول‌های قرمز خون چرخه زندگی خود را در بدن شما به پایان می‌رسانند، تجزیه می‌شوند و برای پردازش از طریق جریان خون به کبد شما منتقل می‌شوند. کبد شما بیلی‌روبین را به همراه سایر مواد زائد در مایعی به نام صفرا قرار می‌دهد. صفرا از طریق روده‌ها از بدن شما خارج می‌شود. بیلی‌روبین رنگدانه‌ای است که به صفرا رنگ زرد متمایز می‌دهد. همچنین به مدفوع شما رنگ می‌دهد. سنجش بیلی روبین در اکثر مواقع می‌تواند نشان دهد که کبد به درستی کار پاکسازی را انجام می‌دهد یا خیر.

تست بیلی روبین برای تشخیص کدام بیماری‌ها انجام می‌شود؟

انجام تست بیلی روبین می‌تواند به پزشک کمک کند تا طیف وسیعی از بیماری‌ها را تشخیص دهد. برخی از مهم‌ترین بیماری‌هایی که برای تشخیص آن‌ها از تست بیلی روبین استفاده می‌شود شامل موارد زیر هستند.

• بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت، سیروز و آسیب کبدی
• زردی
• کم خونی همولیتیک و کم خونی سلول‌های داسی شکل
• انسداد مجاری صفراوی ناشی از سنگ‌های صفراوی یا تومور‌های صفراوی
• بیماری‌های مزمن کبدی یا صفراوی

علت درخواست آزمایش Bilirubin چیست؟

آزمایش بیلی روبین ممکن است به دلایل مختلفی مورد استفاده قرار بگیرد. برخی از مهم‌ترین دلایل درخواست آزمایش بیلی روبین شامل موارد زیر هستند:

1. تشخیص علت زردی به خصوص در نوزادان
2. تشخیص و بررسی سیر پیشرفت بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت
3. بررسی کم خونی ناشی از تخریب گلبول‌های قرمز
4. بررسی مسمومیت‌های دارویی

با استناد به سایت mayoclinic.org  تست هایی که ممکن است همزمان با این آزمایش انجام شوند عبارتند از:

• آزمایش‌های عملکرد کبد

این آزمایش‌های خون، آنزیم‌ها یا پروتئین‌های خاصی را در خون اندازه‌گیری می‌کنند.

• آلبومین و پروتئین کل

سطح آلبومین - پروتئینی که توسط کبد ساخته می‌شود - و پروتئین کل نشان می‌دهد که کبد چقدر در ساخت پروتئین‌های خاص خوب عمل می‌کند. این پروتئین‌ها برای بدن جهت مبارزه با عفونت‌ها و انجام سایر وظایف ضروری هستند.

• شمارش کامل خون

این آزمایش چندین جزء و ویژگی خون را اندازه‌گیری می‌کند.

• زمان پروترومبین

آزمایش PT زمان لخته شدن پلاسما را اندازه‌گیری می‌کند.

نحوه و روش انجام آزمایش بیلی روبین چگونه است؟

نمونه مورد نیاز برای انجام آزمایش بیلی روبین نمونه خون است که معمولاً از ورید‌های دست گرفته می‌شود. نمونه خون تهیه شده به آزمایشگاه منتقل می‌شود تا میزان بیلی روبین کل یا تام، بیلی روبین مستقیم و بیلی روبین غیرمستقیم در خون اندازه‌گیری شود. در نهایت نتایج آزمایش در اختیار فرد قرار می‌گیرد تا پزشک با توجه به این نتایج اقدامات مورد نیاز را انجام دهد.

آیا تست بیلی روبین نیازمند آزمایش‌های مکمل است؟

در برخی از موارد ممکن است پزشک برای شما برخی از آزمایش‌ها را همراه با آزمایش بیلی روبین در نظر بگیرد. رایج‌ترین این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:

• آزمایش‌های عملکرد کبد
• آلبومین و پروتئین کل
• CBC یا شمارش کامل خون
• زمان پروترومبین

برای آزمایش بیلی روبین باید ناشتا بود؟

با توجه به این که مصرف غذا و نوشیدنی‌ها ممکن است بر روی نتایج تست بیلی روبین تاثیر گذار باشد لازم است قبل از انجام آزمایش بیلی روبین ناشتا باشید. به طور معمول زمان ناشتایی قبل از انجام تست بیلی روبین ۸ تا ۱۲ ساعت در نظر گرفته می‌شود با این حال این زمان می‌تواند با توجه به آزمایشگاهی که قصد دارید در آن آزمایش انجام دهید متفاوت باشد. در طول زمان ناشتایی قبل از انجام آزمایش مصرف آب بلامانع است. همچنین اگر از دارو‌های خاصی استفاده می‌کنید لازم است این مورد را با پزشک خود در میان بگذارید زیرا مصرف برخی از دارو‌ها می‌تواند بر روی نتایج تست بیلی روبین شما تاثیرگذار باشد.

تفسیر آزمایش Bilirubin چگونه است؟

نتایج معمول آزمایش بیلی‌روبین کل برای بزرگسالان ۱. ۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) و برای افراد زیر ۱۸ سال معمولاً ۱ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. نتایج معمول بیلی‌روبین مستقیم عموماً ۰. ۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. این نتایج ممکن است از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر کمی متفاوت باشد. هم چنین نتایج در زنان و کودکان ممکن است کمی متفاوت باشد.

علت نتیجه غیرعادی بیلی روبین چیست؟

سطح بیلی‌روبین پایین‌تر از حد معمول معمولاً جای نگرانی ندارد. با این حال سطح بالاتر آزمایش بیلی‌روبین مستقیم در خون شما ممکن است به این معنی باشد که کبد شما بیلی‌روبین را به درستی پاکسازی نمی‌کند. این ممکن است به معنای آسیب یا بیماری کبدی باشد. هم چنین سطح بالاتر بیلی‌روبین غیرمستقیم ممکن است نشانه‌ای از مشکلات دیگر باشد.

نشانه‌های بالا بودن Bilirubin در آزمایش خون چیست؟

در صورتی که میزان بیلی روبین در خون شما افزایش پیدا کند باعث ایجاد تغییراتی در بدن می‌شود. در بسیاری از موارد پزشک با مشاهده همین علائم است که تست بیلی روبین را برای شما در نظر می‌گیرد. مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:

• زردی

اولین نشانه‌ای که در اثر بیلی روبین بالا ایجاد می‌شود زردی است. در این حالت ممکن است یک لایه زرد روی پوست و سفیدی چشم شما نیز ایجاد شود.

• ادرار تیره

در صورتی که بیلی روبین به ادرار نشت کند باعث تغییر رنگ ادرار و تیره‌تر شدن آن خواهد شد.

• مدفوع روشن

بیلی روبین در ایجاد رنگ مدفوع نقش دارد. به همین دلیل نیز در صورتی که بیلی روبین به صورت طبیعی و به مقدار طبیعی از ادرار دفع نشود ممکن است رنگ مدفوع روشن‌تر از حالت طبیعی و به رنگ خاک رس درآید.

• خارش

در صورتی که میزان بیلی روبین بیش از حد طبیعی باشد بیلی روبین موجود در جریان خون می‌تواند باعث ایجاد خارش شود.

بیشتر بخوانید: آزمایش سیتولوژی ادرار؛ کاربردها و شرایط انجام

علت بالا بودن بیلی روبین کل در بزرگسالان چیست؟

نتایج آزمایش بیلی روبین شما ممکن است به دلایل مختلفی بالا‌تر از محدوده نرمال و طبیعی باشد. برخی از مهم‌ترین مواردی که در آن‌ها نتایج تست بیلی روبین افزایش می‌یابد شامل موارد زیر هستند:

• سرعت بالای تجزیه گلبول‌های قرمز

بیلی روبین در واقع محصول تجزیه گلبول‌های قرمز خون است به همین دلیل نیز در صورتی که بدن شما مقادیر زیادی از گلبول‌های قرمز را تخریب کند میزان بیلی روبین در بدن شما افزایش خواهد یافت. یکی از مهم‌ترین مواردی که این اتفاق در آن رخ می‌دهد کم خونی همولیتیک است.

• بیماری‌های مزمن کبدی

کبد مسئول پاکسازی در بدن است و در دفع بیلی روبین تولیدی در بدن دارای نقش مهمی است. در صورتی که کبد نتواند بیلی روبین را به طور مؤثر از جریان خون پاک کند سطح بیلی روبین در تست بیلی روبین افزایش خواهد یافت. این اتفاق در بیشتر موارد به دلیل وجود بیماری‌های کبدی و کاهش ظرفیت کبد اتفاق می‌افتد. هم چنین برخی از دلایل دیگر که می‌توانند باعث افزایش میزان بیلی روبین در خون شوند شامل موارد زیر هستند:

• بیماری سلول داسی شکل
• واکنش نامطلوب به تزریق خون
• سنگ کیسه صفرا
• کوله سیستیت
• کلانژیت
• داروی جدید یا دوز بالای الکل
• بیماری مونونوکلئوز
• سندرم ژیلبرت
• بیماری ویلسون
• سندرم کریگلر-نجار
• سیروز و نارسایی مزمن کبد

عوارض بالا بودن Bilirubin چیست؟

در صورتی که بیلی روبین بدن برای زمان زیادی بالا باشد ممکن است باعث ایجاد برخی از عوارض شود که بر روی سلامت فرد تأثیرگذار خواهند بود. برخی از مهم‌ترین عوارضی که در اثر بالا بودن بیلی روبین ممکن است ایجاد شوند شامل موارد زیر هستند:

• زردی یا یرقان
  این عارضه که به طور غالب در نوزادان دیده می‌شود یکی از مهم‌ترین عوارض بالا بودن بیلی روبین است. با این حال زردی در بزرگسالان نیز می‌تواند ایجاد شود. در صورتی که میزان بیلی روبین به حد زیادی افزایش پیدا کند ممکن است زرد شدن پوست همراه با زرد شدن سفیدی چشم و در موارد شدیدتر، غشا‌های مخاطی نیز صورت گیرد.

• خارش پوست
  خارش پوست یکی از عوارض دیگر افزایش بیلی روبین است که می‌تواند در کودکان و بزرگسالان دیده شود.
• ادرار تیره و مدفوع کم‌رنگ

• خستگی و ضعف
  در صورتی که افزایش بیلی روبین ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای باشد ممکن است فرد با خستگی و ضعف نیز رو به رو شود.

• آسیب مغزی(کرن ایکتروس)
  در صورتی که زردی به طور شدید در نوزادان ایجاد شود ممکن است باعث ایجاد آسیب دائمی مغزی شود که تحت عنوان کرن ایکتروس نیز شناخته می‌شود.

• اختلالات عصبی
  بالا بودن بیلی روبین به طور شدید و کنترل نشده می‌تواند باعث ایجاد آسیب‌های عصبی، بینایی و شنوایی شود.

برای مطالعه بیشتر: آزمایش ادرار ۲۴ ساعته برای چه کسانی لازم است؟

چه عواملی باعث تداخل در انجام تست بیلی روبین می‌شود؟

عوامل متعددی می‌توانند در انجام آزمایش بیلی‌روبین تداخل ایجاد کنند و نتایج کاذب ایجاد نمایند. برخی از مهم‌ترین این تداخلات شامل موارد زیر هستند:

• نور

در صورتی که نمونه بیش از یک ساعت در معرض نور خورشید قرار بگیرد نتیجه تست بیلی روبین ممکن است دچار کاهش کاذب شود.

• دارو‌ها

برخی از دارو‌ها ممکن است باعث افزایش کاذب بیلی روبین و برخی دیگر ممکن است باعث کاهش کاذب بیلی روبین شوند. به عنوان مثال، دارو‌های ضد مالاریا، استرپتومایسین، ریفامپین، و دارو‌های ادرار آور ممکن است سطح بیلی‌روبین را افزایش دهند، در حالی که باربیتورات‌ها ممکن است باعث کاهش آن شوند.

• رژیم غذایی

جالب است بدانید که ناشتایی طولانی مدت یا بی‌اشتهایی ممکن است باعث افزایش سطح بیلی روبین به صورت کاذب شوند. این در حالی است که خوردن غذا‌های پرچرب قبل از آزمایش بیلی روبین می‌تواند باعث کاهش کاذب سطح بیلی روبین شود.

• مواد حاجب رادیو گرافی

در صورتی که ۲۴ ساعت قبل از انجام تست بیلی روبین رادیو گرافی انجام داده‌اید بهتر است آزمایش بیلی روبین را انجام ندهید زیرا مواد حاجب رادیوگرافی ممکن است منجر به نتایج کاذب شوند.

رژیم غذایی برای کاهش بیلی روبین چیست؟

برای کاهش بیلی روبین می‌توانید مجموعه‌ای از توصیه‌های غذایی را رعایت کنید. برخی از مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:

• مصرف میوه و سبزیجات کافی

میوه و سبزیجات سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان‌ها هستند که می‌توانند به کاهش التهاب در کبد و بهبود عملکرد آن و در نهایت کاهش بیلی روبین کمک کنند.

• غلات کامل

غلات کامل می‌توانند مقادیر مناسبی از فیبر و کربوهیدرات‌های پیچیده را برای بدن فراهم کنند که باعث بهبود سلامت گوارشی می‌شود.

• حبوبات

حبوبات منابع غنی از پروتئین هستند که می‌توانند به بازسازی بافت‌های کبدی کمک کنند.

• مایعات

مصرف مایعات کافی می‌تواند به دفع سموم و مواد زائد از بدن کمک کند. همچنین توصیه می‌شود که از مصرف چربی‌های اشباع و ترانس خودداری کنید.

آزمایش بیلی روبین در بارداری چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش بیلی‌روبین یک تست خونی ساده است که برای بررسی سلامت کبد و عملکرد سیستم خونسازی در دوران بارداری انجام می‌شود. در این آزمایش، سطح بیلی‌روبین مستقیم(Conjugated) و غیرمستقیم(Unconjugated) در خون اندازه‌گیری می‌گردد. مراحل انجام آزمایش به‌صورت زیر است: 

• نمونه‌گیری خون

از ورید بازو مقدار کمی خون گرفته می‌شود. برای این کار نیاز به آمادگی خاصی نیست، مگر اینکه پزشک ناشتا بودن را توصیه کند.

• ارسال به آزمایشگاه

نمونه خون در شرایط استاندارد به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا غلظت بیلی‌روبین کل، مستقیم و غیرمستقیم بررسی گردد.

• تفسیر نتایج

پزشک با توجه به هفته بارداری، وضعیت کبد، علائم بالینی (مانند زردی پوست، خارش، تهوع یا ادرار تیره) و سایر آزمایش‌ها، نتایج را ارزیابی می‌کند. افزایش بیلی‌روبین ممکن است نشان‌دهنده مشکلات کبدی مانند کلستاز بارداری، هپاتیت، سنگ صفرا یا همولیز (تجزیه گلبول‌های قرمز) باشد. مقادیر طبیعی معمولاً جای نگرانی ندارد و نشان‌دهنده عملکرد طبیعی کبد است.

اقدامات بعد از آزمایش بیلی روبین

در صورت بالا بودن بیلی‌روبین، بسته به شدت و علت زمینه‌ای، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند LFT (آزمایش عملکرد کبد)، سونوگرافی کبد و کیسه صفرا یا آزمایش‌های مربوط به خون و همولیز را درخواست کند.

نکته مهم: آزمایش بیلی‌روبین در بارداری به‌طور معمول بخشی از چکاپ‌های روتین نیست، اما اگر علائم مشکوک یا نتایج غیرطبیعی در تست‌های دیگر وجود داشته باشد، پزشک انجام آن را توصیه می‌کند.

بیشتر بخوانید: لیست آزمایش های چکاپ کامل

ضرورت انجام آزمایش Bilirubin در بارداری چیست؟

آزمایش بیلی روبین در بارداری به منظور تشخیص سلامت کبدی و مجاری صفراوی مادر و بررسی یرقان و زردی در جنین ضروری است. همچنین این آزمایش به پزشک این امکان را می‌دهد که میزان زردی نوزاد را بررسی کرده و در صورت نیاز اقدامات لازم را انجام دهد.

بیماری‌های تأثیرگذار بر نتیجه آزمایش Bilirubin چیست؟

بیماری‌ها و اختلالاتی که بر روی نتیجه آزمایش بیلی روبین تاثیر گذار هستند به سه دسته کلی اختلالات کبدی، مشکلات صفراوی و اختلالات خونی تقسیم می‌شوند.

• اختلالات کبدی

مهم‌ترین اختلالات کبدی که می‌توانند بر روی نتیجه آزمایش بیلی روبین تاثیر گذار باشند شامل هپاتیت، سیروز کبدی، سرطان کبد، سندروم ژیلبرت و سندرم کریگلر نجار هستند.

• مشکلات صفراوی

انسداد مجاری صفراوی و سنگ کیسه صفرا از مهم‌ترین مشکلات صفراوی هستند که ممکن است بر مقادیر بیلی روبین تاثیر گذار باشند.

• اختلالات خونی

کم خونی همولیتیک مهم‌ترین اختلال خونی است که می‌تواند بر میزان بیلی روبین در بدن موثر باشد.

• دارو‌ها

خطرات تست بیلی روبین چیست؟

با توجه به این که نمونه تست بیلی روبین نمونه خون است می‌توان گفت آزمایش بیلی روبین دارای خطر خاصی نیست و تنها خطر آن احتمال ایجاد کبودی یا درد در محل خونگیری است.

بعد از انجام تست بیلی روبین چه کار باید کرد؟

اگر نتایج آزمایش بیلی روبین شما غیرطبیعی باشد، پزشک علائم و سابقه سلامتی شما را بررسی می‌کند تا علل احتمالی را شناسایی کند. همچنین در این مرحله ممکن است آن‌ها آزمایش‌های خون یا تصویربرداری بیشتری را برای کمک به تشخیص بیماری پیشنهاد دهند. در نهایت با توجه به تشخیص گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارند که ممکن است انتخاب شوند.

جمع‌بندی
گلبول‌های قرمز در بدن شما به طور مداوم در حال تخریب و بازسازی هستند. یکی از مواد حاصل از تجزیه این گلبول‌ها بیلی روبین است که باید توسط کبد سم زدایی شود و سپس از طریق روده دفع شود. در صورتی که میزان بیلی روبین در بدن افزایش پیدا کند ممکن است مجموعه‌ای از عوارض برای فرد ایجاد شود و سلامت و کیفیت زندگی فرد در معرض تهدید قرار بگیرد. افزایش بیلی روبین به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد که آن‌ها را در متن بالا بررسی کردیم. همچنین برای کاهش بیلی روبین نیز راه‌های درمانی و دارویی زیادی وجود دارد که پزشک بهترین اقدام درمانی را با توجه به علت پایه‌ای افزایش بیلی روبین برای شما در نظر خواهد گرفت.

مورد تایید و بازبینی شده توسط:
دکتر مهران غزالی بینا(فلوشیپ علوم آزمایشگاهی)