7 صبح الی 7 بعدازظهر
روزهای غیر تعطیل
7 صبح الی 6 بعدازظهر
روزهای پنجشنبه
سه‌شنبه 20 خرداد 1404
اغلب بیماران مبتلا به این نوع از دیابت، چاق و در سنین بالا هستند. این افراد میتوانند با تغذیه صحیح و كاهش وزن درمان شوند زیرا در بدن این نوع دیابتیها، تا پیش از مراحل پیشرفته بیماری، انسولین به اندازه كافی ساخته میشود.
دیابت نوعی بیماری است كه در آن مقدار قند خون فرد مبتلا به طور مداوم زیاد است. افزایش قند خون دو علت میتواند داشته باشد، یا لوزالمعده قادر نیست به مقدار كافی انسولین ترشح كند و یا سلول های بدن نمیتوانند به انسولین ترشح شده پاسخ داده وقند خون را مصرف نمایند. انسولین هورمونی است كه توسط لوزالمعده در بدن تولید و باعث میشود قند یا به عبارتی انرژی حاصل از مصرف غذاها در بدن مورد استفاده قرار گیرد.
در بدن یك فرد سالم، كربوهیدرات ها (قندها) در روده كوچك به گلوكز (نوعی قند) و دیگر قندهای ساده تبدیل میشوند. سپس گلوكز از روده كوچك به جریان خون وریدی وارد میشود و به همراه جریان خون به سراسر بدن، از جمله كبد و عضلات رفته، مقداری از آن جهت تولید انرژی مصرف میشود و مقداری نیز برای مصارف بعدی ذخیره میگردد.
در یك فرد مبتلا به دیابت نیز مانند افراد سالم كربوهیدرات ها به قندهای ساده تبدیل و وارد جریان خون میشوند، اما مشكلی كه این بیماران با آن روبرو هستند آن است كه گلوكز نمیتواند از خون وارد سلول ها شود. پس میتوان نتیجه گرفت كه مشكل اصلی در دیابت، عدم توانایی بدن در استفاده از این مواد برای تولید انرژی است.
انسولین در پانكراس یا لوزالمعده (غده‌ای به طول 15 سانتیمتر در پشت معده) تولید میشود. لوزالمعده در افراد سالم، در طول شبانه‌روز مقادیر زیادی انسولین ترشح میكند، اما در افراد دیابتی، یا اصلاً انسولین تولید نمیشود و یا مقدار انسولین تولید شده برای بدن كافی نیست. در هر صورت، نتیجه آن است كه قند وارد سلول ها نمیشود و مقدار آن در خون زیاد می شود و بدن قادر به تولید انرژی از قند نخواهد بود.
مهمترین علایم و روش های درمان دیابت چیست؟ دیابت غالباً یك بیماری بیسر و صدا است. در واقع سطح نسبتاً بالای قند خون mg/dl 200–180 نشانه‌ای در بیمار ایجاد نمیكند و ممكن است برای ماه ها یا سال ها بدون علامت باشد. اما بدن در این مدت درمعرض آسیب حاصل از افزایش قند خون قرار گرفته است. این امكان هم وجود دارد كه در برخی از بیماران افزایش قند خون علایم زیر را ایجاد نماید:
عوارض قند خون بالا چیست؟ افزایش قند خون اگر قند خون افزایش یابد، علاوه بر بروز علایم افزایش قند خون، فرد دیابتی در معرض خطرات جدی دیگری هم قرار می گیرد. اگر قند خون به‌طور مستمر و طی سالیان متمادی، بالا باشد با اثر بر عروق كوچك و اعصاب، عوارض دیررس دیابت در چشم‌ها، كلیه‌ها و پاها بروز خواهند كرد. با حفظ قند خون در حد نزدیك به طبیعی میتوان از بروز این عوارض پیش گیری كرد.
دیابت انواع مختلفی دارد که در ادامه با انواع دیابت و علایم آن‌ها آشنا خواهیم شد.
بیمارانی كه مبتلا به دیابت نوع 1 هستند اغلب لاغرند ومعمولاً در گروه سنی كودكان، نوجوانان و جوانان هستند. در بدن این افراد، یا اصلاً انسولین ساخته نمیشود و یا به مقدار بسیار ناچیز تولید میشود و برای جبران كمبود آن باید انسولین به بدن بیمار تزریق شود، این گروه حدود 15 – 10 درصد از كل بیماران دیابتی را تشكیل میدهند.
اغلب بیماران مبتلا به این نوع از دیابت چاق و در سنین بالا هستند. این افراد میتوانند مدت ها با تغذیه صحیح و كاهش وزن درمان شوند زیرا در بدن این نوع دیابتیها، تا پیش از مراحل پیشرفته بیماری، انسولین به اندازه كافی ساخته میشود و در صورت كاهش وزن میتوانند مدت ها بدون تزریق انسولین درمان شوند اما در برخی از این بیماران، برای مهار قند خون مصرف داروهای خوراكی و یا انسولین لازم است. مبتلایان به دیابت نوع 2،90 – 85 درصد از كل بیماران دیابتی را تشكیل میدهند.
بیشتر بخوانید: آنچه باید در مورد دیابت نوع اول و درمان با انسولین بدانید
دیابت نوع 2 به‌خوبی قابل درمان است. خیلی وقت‌ها به واسطه تغییر شیوه زندگی كه شامل رعایت برنامه غذایی معتدل و ورزش است درمان بیماری ممكن است. در مواقعی كه تغییر عادات زندگی، غیرعملی یا بیاثر باشد، میتوان از درمان دارویی استفاده كرد.
اضافه وزن حتی به مقدار كم، به‌خصوص اگر چربی در ناحیه شكم ذخیره شده باشد، خطر پیشرفت دیابت نوع دو، افزایش فشار خون و افزایش سطح كلسترول خون را در بر دارد. وزن مناسب و ساختار بدنی موزون میتواند از بروز این بیماری ها جلوگیری كند.
در هر وعده غذایی از كربوهیدرات های پیچیده استفاده كنید. غذاهای نشاسته‌ای مانند نان (ترجیحاً سبوس‌دار)، غلات، میوه‌ها، سیب‌زمینی و برنج حاوی كربوهیدرات‌های پیچیده هستند. این مواد به‌عنوان سوخت به‌كار میروند و ما به خوردن آن ها نیاز داریم.
اما اگر این غذاها بیش از حد مصرف شوند، به چربی تبدیل شده و باعث اضافه وزن میشوند. چاقی سبب افزایش مقاومت سلول های بدن به انسولین شده و در نتیجه باعث بروز بیماری دیابت یا تشدید آن میشود.
هر روز از مواد غذایی حاوی پروتیین مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و پنیر استفاده نمایید. از سبزیها، مواد معدنی و ویتامین‌‌هایی كه برای سلامت بدن ضروری هستند استفاده نمایید. از مصرف بیش از حد غذاهای شیرین پرهیز كنید. این مواد مانند نوشابه‌ها، كیك‌ها، بیسكویت‌های شیرین، شكلات، عسل و آب‌میوه‌ها دارای مقادیر زیادی قند ساده هستند.
از مصرف غذاهای پرچربی پرهیز كنید. این غذاها باعث افزایش وزن و كاهش توانایی بدن در استفاده مؤثر از انسولین میشوند. فراورده‌های غذایی پرچربی عبارتند از: كره، مارگارین، روغن‌ها، كره بادام زمینی و گوشت پرچرب. غذاهایی مانند سوسیس، پنیر، كیك، شكلات، بستنی، سیب‌زمینی سرخ‌شده و سس‌ها.
ورزش چه تأثیری در مهار دیابت دارد؟ انجام فعالیت های ورزشی منظم نقش اساسی در مهار دیابت دارد. ورزش، پاسخ دهی سلول های بدن به انسولین را افزایش میدهد، در نتیجه غلظت قند خون كاهش مییابد. پیاده روی، در صورتی كه حداقل 3 تا 4 بار در هفته و هر بار به مدت 45 دقیقه انجام شود ورزش مناسبی برای شروع فعالیت بدنی است. میتوانید به‌جای 30 دقیقه ورزش پیوسته، در طول روز 3 بار و هر بار 10 دقیقه ورزش نمایید.
بهترین زمان انجام ورزش، 1 تا 3 ساعت بعد از صرف غذا است. بهتر است مدت و شدت فعالیت ورزشی خود را به‌تدریج افزایش دهید. به یاد داشته باشید كه عرق كردن بیش از حد، تنها آب بیشتری از بدنتان خارج میكند و مستقیماً سبب كاهش چربی بدن شما نمیگردد، لذا به میزان كافی آب بنوشید تا جایگزین مایعی كه حین ورزش در اثر عرق كردن از بدن شما دفع شده است بشود.
نوعی از فعالیت جسمی را انتخاب كنید كه به شما شادابی میبخشد، زیرا در این صورت است كه انگیزه ادامه فعالیت بدنی را حفظ خواهید كرد و به‌طور مرتب به آن ادامه خواهید داد. از بابت اثرگذاری بر میزان قند خون، هیچ‌كدام از فعالیت های ورزشی بر دیگری ارجحیت ندارند و علاقه و توانایی و امكانات شماست كه میتواند نقش تعیین‌كننده داشته باشد.
قبل از شروع هر نوع ورزش و یا فعالیت بدنی، حتماً با پزشك خود در این مورد مشورت كنید و از یاد نبرید كه اگر تاكنون فعالیت بدنی نداشته‌اید، نباید ناگهان، آن هم به‌مدت زیاد، فعالیت كنید.
یكی از وظایف بسیار مهم بیمار در درمان بیماری دیابت، سنجش قند خون توسط خود بیمار با استفاده از دستگاه گلوكومتر می‌باشد. این روش به افراد دیابتی خصوصاً بیمارانی كه انسولین تزریق میكنند و یا بیمارانی كه قند خون مهارنشده‌ای دارند كمك میكند كه نظارت دقیق‌تری بر وضعیت خویش اعمال كنند و مسیولیت بیشتری برای اداره امور خود بر عهده گیرند. اندازه‌گیری فواید فراوانی دارد.
برای مثال اندازه‌گیری قند خون قبل و 2 ساعت بعد از صرف غذا به بیمار كمك میكند تا میزان تأثیر مصرف غذا بر قند خون را دریابد و از این آگاهی برای انتخاب وعده غذایی مناسب استفاده كند. همچنین میتوان با اندازه‌گیری منظم قند خون در زمان فعالیت، یا در زمان بیماری، میزان انسولین دریافتی را تنظیم كرد و بالاخره این كه اندازه‌گیری منظم قند خون، حس اعتماد به‌نفس را در بیمار افزایش میدهد زیرا در می یابد كه توانسته از خود به‌خوبی مراقبت كند.
برای اندازه گیری قند خون با یك دستگاه گلوكومتر باید مراحل زیر را طی کنید:
هیپوگلیسمی به كاهش غلظت قند خون به كمتر از 70 میلیگرم در دسیلیتر گفته میشود. بیمارانی كه تحت درمان با انسولین یا برخی قرص های خوراكی مانند گلییبن‌گلامید هستند ممكن است به این مشكل دچار شوند.
علایم كاهش قند خون شامل احساس عصبانیت، ضعف و بی‌حالی، عرق سرد و مرطوب، تپش قلب، رنگ‌پریدگی، احساس گرسنگی بیش از حد، لرزش اندام ها، تاری دید و سردرد است. اگر هیپوگلیسمی به‌موقع درمان نشود، ممكن است خطراتی از جمله اختلال حواس، تشنج و بیهوشی به‌وجود بیاورد. هنگامی كه قند به مقدار بسیار كم به مغز برسد، انسان دچار اختلال حواس و سرانجام بیهوشی میشود. البته اگر هیپوگلیسمی به‌موقع درمان شود هیچ عارضه‌ای بر جای نخواهد گذاشت.
عوامل مختلفی می توانند باعث بروز هیپوگلیسمی شوند از جمله:
با احساس اولین علایم افت قند خون باید فوراً آن را درمان كرد. علایم اولیه شامل سردرد، تاری دید، عرق ریزش، لرزش اندام ها و احساس ولع به غذا هستند. هیچ‌گاه این فكر را به خود راه ندهید كه قند خون، بدون مصرف مواد قندی، دوباره به حالت طبیعی برمیگردد همچنین در صورت شك به بروز هیپوگلیسمی از افزایش موقت قند خون در اثر مصرف مواد قندی هم نهراسید.
در هنگام بروز علایم ناشی از افت قندخون، در صورتی كه دستگاه گلوكومتر در خانه دارید، قبل از شروع درمان هیپوگلیسمی، ابتدا قندخون خود را اندازه بگیرید. برای بالا بردن سریع قندخون باید یكی از مواد قندی سریع‌الاثر مانند موارد زیر را مصرف كنید:
همیشه باید یك ماده قندی سریع‌الاثر همراه خود داشته باشید. میزان نیاز هر فرد به مصرف مواد فوق با فرد دیگر متفاوت است. مواد قندی به‌صورت مایع (آب‌میوه، آب‌قند و ...) سریع تر از مواد جامد (قند یا شكلات) قندخون را افزایش میدهند و برای درمان هیپوگلیسمی مناسب‌ترند، بهتر است از مصرف مواد غذایی پرچرب (مانند شكلات و پیراشكی) برای این منظور پرهیز نمایید.
اگر هنگام شب به افت قندخون دچار شدید، غیر از مواد قندی سریع‌الاثر باید به اندازه حداقل 2 واحد مواد قندی دیرجذب مثل(نان و پنیر، یك لیوان شیر و یك قطعه بیسكویت، یك عدد میوه و ...) میل كنید تا به این وسیله از كاهش مجدد قندخون هنگام خواب جلوگیری شود.
در اینجا دو حالت ممكن است اتفاق بیفتد، حالت اول این است كه علایم افت قندخون برطرف شوند. حال میتوانید مواد حاوی كربوهیدرات طولانیاثر مانند یك لقمه نان و پنیر مصرف كنید تا از افت قندخون مجدد جلوگیری شود. اگر تا وعده غذایی اصلی بیش تر از یك ساعت باقی مانده بود باید یك میان وعده سبك هم مصرف نمایید.
حالت دوم آن است كه بعد از گذشت 15 دقیقه همچنان علایم افت قند خون باقی بماند، در این صورت مجدداً 15 گرم كربوهیدرات مصرف كنید و 15 دقیقه دیگر منتظر بمانید این كار را آن‌قدر ادامه میدهید تا قند خون شما افزایش یابد. سپس اگر بیش از یك ساعت تا وعده غذایی اصلیتان باقی مانده است، میان‌وعده مصرف نمایید.
هایپرگلیسمی به افزایش بیش از حد غلظت قندخون گفته میشود. افزایش طولانی مدت قند خون سبب پیدایش عوارض مزمن در فرد دیابتی می شود، بنابراین شما به‌عنوان یك فرد دیابتی باید قندخون خود را در محدوده طبیعی نگه‌دارید.
علامت های افزایش قندخون معمولاً زمانی پدید می‌آیند كه قندخون فرد دیابتی به بیش از 200 میلیگرم در دسیلیتر برسد. در چنین شرایطی ممكن است علامت هایی مانند تشنگی شدید، افزایش حجم و دفعات تخلیه ادرار، كاهش وزن و اشتهای بیش از حد معمول به‌وجود آیند. در این مواقع سعی كنید مقادیر زیادی مایعات بدون قند مصرف كنید و پس از اندازه‌گیری قندخون به پزشك مراجعه نمایید.
تهیه کننده: جناب آقای دکتر جوادی
ارسال نظر