7 صبح الی 7 بعدازظهر
روزهای غیر تعطیل
7 صبح الی 6 بعدازظهر
روزهای پنجشنبه
سه‌شنبه 25 شهريور 1404
آزمایش مدفوع یک ابزار تشخیصی است که پزشکان از آن برای تشخیص علت مشکلات دستگاه گوارش(معده و روده) استفاده می‌کنند. این آزمایش می‌تواند باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر میکروب‌های موجود در مدفوع را که می‌توانند باعث بیماری شوند، تشخیص دهد. آزمایش مدفوع برای کمک به تشخیص بیماری‌های دستگاه گوارش و سرطان روده بزرگ استفاده می‌شود. در این مطلب قصد داریم همه چیز را درباره تست مدفوع و تفسیر آن بررسی کنیم.
آزمایش Stool Exam(S/E( به جهت بررسی عوامل بیماری‌زا(باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها) در مدفوع درخواست می‌شود؛ همچنین این آزمایش می‌تواند علائم دیگری مانند خون پنهان را در مدفوع تشخیص دهد. از آزمایش مدفوع برای بررسی طیف وسیعی از مشکلات دستگاه گوارش(GI)، از جمله عفونت‌ها و سرطان‌ها، استفاده می‌شود. تست مدفوع به دلایل مختلفی ممکن است انجام شود. برخی از مهم‌ترین علائمی که در رو به رویی با آنها ممکن است پزشک این تست را برای شما در نظر بگیرد شامل موارد زیر هستند:
آزمایش مدفوع می‌تواند بسیاری از بیماری‌های گوارشی را تشخیص دهد. برخی از مهم‌ترین این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:
آزمایش مدفوع در موارد مختلفی ممکن است برای شما تجویز شود. با این حال در بیشتر مواقع این تست برای بررسی علائم و مشکلات گوارشی مانند اسهال‌های طولانی در کنار احساس تهوع و ... مورد استفاده قرار میگیرد. با این حال آزمایش‌های مدفوع دارای انواع مختلفی هستند که پزشک ممکن است چند مورد از آنها را برای شما در نظر بگیرد.
انواع مختلفی از تست‌های مدفوع وجود دارد که پزشک با توجه به علائم شما بهترین آزمایش را برای شما تجویز خواهد کرد. برخی از مهم‌ترین آزمایش‌های مدفوع به شرح زیر هستند.
این آزمایش وجود خون در مدفوع را بررسی می‌کند. در صورتی که نتیجه تست مدفوع مثبت باشد به این معنی است که جایی در دستگاه گوارش شما خونریزی وجود دارد.
این آزمایش علاوه بر این که خون مخفی در مدفوع را تشخیص می‌دهد می‌تواند وجود دی ان‌ای تغییر شکل یافته در مدفوع را نیز مورد بررسی قرار دهد. این آزمایش در مواردی تجویز می‌شود که پزشک به پیش سرطان یا سرطان مشکوک است.
این آزمایش‌ها می‌توانند به روش‌های مختلفی انجام شوند با این حال همه این آزمایش‌ها با جستجوی میکروب‌ها در زیر میکروسکوپ یا جستجوی DNA میکروب، به دنبال میکروب‌ها در مدفوع شما می‌گردند.
به طور کلی قبل از تست مدفوع به آمادگی خاصی نیاز ندارید با این حال با توجه به آزمایشی که قرار است انجام دهید ممکن است پزشک از شما بخواهد برخی از موارد را رعایت کنید. برای مثال مصرف برخی از داروها را قطع کنید و یا از برخی از انواع غذاها اجتناب کنید. این دستورالعمل‌ها به آزمایشی که انجام می‌دهید بستگی دارد و می‌تواند برای افراد مختلف متفاوت باشد.
در صورتی که نتیجه تست مدفوع شما منفی باشد به این معنی است که مدفوع شما مشکلی ندارد و طبیعی به نظر می‌رسد برای مثال اگر تست کشت میکروب برای مدفوع منفی باشد به این معنی است که در مدفوع شما میکروب بیماری‌زا وجود ندارد. با این حال اگر نتیجه آزمایش مدفوع شما مثبت باشد وارد مراحل بعدی خواهید شد. در چنین شرایطی نتیجه به پزشک شما اعلام می‌شود و پزشک ممکن است مجموعه‌ای از تست‌های مکمل را در صورت نیاز درخواست کند و در نهایت یک پروسه درمانی مناسب را انتخاب نماید.
یکی از مواردی که در آزمایش مدفوع مورد بررسی قرار میگیرد و از اهمیت بالایی نیز برخوردار است بررسی مدفوع از نظر شکل و ظاهر است. مدفوع در حالت طبیعی نباید بیش از حد سفت و یا شل باشد. نتیجه آزمایش مدفوع به چهار حالت مختلف Hard سفت، Formed دارای شکل، Semiformed نسبتاً دارای شکل و Soft روان ممکن است گزارش شود. در صورتی که نتیجه این تست مدفوع غیر طبیعی باشد پزشک احتمالاً آزمایش‌های دیگری را در نظر میگیرد تا به نتیجه دقیق برسد و بتواند مشکل را تشخیص دهد.
برخی از مهم‌ترین آزمایش‌های مدفوع که می‌توانند به صورت مکمل انجام شوند و به پزشک برای تشخیص دقیق کمک کنند شامل موارد زیر هستند:
بیماری‌ها و شرایطی که می‌توانند نتیجه آزمایش مدفوع را تحت تاثیر قرار دهند. برخی از مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است باعث مثبت شدن نتیجه تست مدفوع شوند. مهم‌ترین این بیماری‌ها و مشکلات شامل موارد زیر هستند:
در بیشتر مواقع تست مدفوع نیازی به ناشتایی ندارد با این حال بهتر است قبل از انجام تست مدفوع از خوردن گوشت قرمز، سبزیجات برگ‌سبز تیره و ویتامین C اجتناب کنید زیرا مصرف این خوراکی‌ها می‌تواند بر نتیجه خون مخفی در مدفوع تاثیر بگذارد.
در بیشتر موارد، می‌توانید نمونه مدفوع خود را در خانه جمع‌آوری کنید. ظرف جمع‌آوری نمونه با نام و مشخصات شما در دسترس شما قرار خواهد گرفت. ممکن است پزشک شما دستورالعمل‌های خاصی را به شما ارائه دهد، با این حال مراحل جمع‌آوری نمونه به طور کلی شامل موارد زیر است:
رنگ مدفوع یکی از شاخص‌های بالینی مهم در ارزیابی وضعیت دستگاه گوارش و کبد محسوب می‌شود. در شرایط طبیعی، رنگ مدفوع طیفی از قهوه‌ای روشن تا تیره دارد که علت اصلی آن وجود رنگدانه صفراوی به نام بیلی‌روبین است. هرگونه تغییر پایدار در رنگ مدفوع می‌تواند سرنخی از اختلال در روند هضم، عملکرد کبد و کیسه صفرا یا وجود خونریزی در مجاری گوارشی باشد. باید توجه داشت که تغییرات رنگ مدفوع همیشه به معنای بیماری جدی نیست و گاهی می‌تواند ناشی از مصرف برخی غذاها یا داروها باشد. با این حال، در صورتی که تغییر رنگ ماندگار بوده یا همراه با علائمی مانند درد شکمی، کاهش وزن، تب یا خونریزی باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.
| رنگ مدفوع | علت‌های شایع یا احتمالی | چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ |
|---|---|---|
| قهوه‌ای (طبیعی) | عملکرد طبیعی دستگاه گوارش و وجود بیلی‌روبین | وضعیت طبیعی است |
| سبز | مصرف زیاد سبزیجات یا مواد غذایی رنگی، عبور سریع مدفوع از روده | در صورت تداوم یا همراهی با اسهال بررسی شود |
| زرد و چرب | سوء جذب چربی، اختلال در لوزالمعده یا بیماری سلیاک | در صورت ماندگاری نیاز به بررسی تخصصی دارد |
| سیاه یا قیری | خونریزی در معده یا ابتدای روده کوچک، مصرف مکمل آهن یا برخی داروها | در صورت عدم مصرف آهن، مراجعه فوری به پزشک توصیه می‌شود |
| قرمز روشن | خونریزی روده بزرگ، شقاق یا بواسیر، مصرف غذاهای قرمز رنگ | اگر ادامه‌دار باشد یا همراه با درد شکم، باید بررسی شود |
| سفید یا خاکستری | انسداد مجاری صفراوی یا اختلالات کبدی | نیاز فوری به ارزیابی و پیگیری پزشکی دارد |
یکی از آزمایش‌های مهم مدفوع آزمایش خون مخفی در مدفوع است. در بسیاری از موارد مقادیر کمی از خون در مدفوع وجود دارد که با چشم غیر مسلح قابل دیدن نیست. این آزمایش میزان خیلی کمی از خون را نیز در مدفوع تشخیص می‌دهد با این حال این آزمایش نمی‌تواند علت خون در مدفوع را تشخیص دهد. در صورتی که نتیجه این تست مدفوع مثبت باشد ممکن است نشانه‌ای از وجود سرطان روده بزرگ، پولیپ در روده بزرگ یا راست روده باشد. با این حال زخم معده، بواسیر(هموروئید) یا حتی خون بلعیده شده از دهان یا بینی نیز می‌تواند باعث مثبت شدن نتیجه این تست مدفوع شود.
عفونت‌های انگلی یکی از عفونت‌های رایج دستگاه گوارش هستند که می‌توان وجود آنها را با استفاده از تست مدفوع بررسی کرد. مهم‌ترین مواردی که در آنها پزشک آزمایش انگل در مدفوع را برای شما در نظر میگیرد شامل موارد زیر هستند:
کالپروتکتین پروتئینی است که می تواند سیستم ایمنی را تعدیل کند و بر علیه میکروب ها در بدن واکنش دهد. این پروتئین در نمونه‌های بافتی ، مایعات بدن و مدفوع یافت می‌شود. کالپروتکتین مدفوع در بیماری‌های التهابی روده(IBD)، عفونت‌های باکتریایی، برخی از عفونت‌های انگلی و سرطان روده بزرگ افزایش می‌یابد. سطح کالپروتکتین مدفوع با توجه به سن متفاوت است. افزایش سطح کالپروتکتین در مدفوع به پزشک نشان می دهد که در دستگاه گوارش بخصوص روده ممکن است التهاب وجود داشته باشد.
در این آزمایش مدفوع در محیط های مناسب کشت داده می شود تا باکتری ها و عوامل موجود در آن بتوانند رشد کنند و سپس بررسی شوند. آزمایش کشت مدفوع می تواند وجود برخی از باکتری ها را در مدفوع تشخیص دهد که مهم ترین آن ها شامل موارد زیر هستند.
خیر. آزمایش کشت مدفوع در واقع آزمایشی است که در آن نمونه مدفوع بر روی یک محیط مغذی و مناسب رشد داده می شود. در نتیجه عوامل و عناصر زنده ای که در مدفوع شما وجود دارند تشخیص داده می شوند. این در حالی است که آزمایش مدفوع، مدفوع را به صورت های مختلفی بررسی می کند که بررسی شکل و ظاهر ، رنگ و همچنین بررسی میکروسکوپی قسمت هایی از این آزمایش است.
در صورتی که فردی علائم و نشانه های عفونت در دستگاه گوارش را داشته باشد پزشک تست های مدفوع را در نظر خواهد گرفت. مهم ترین این علائم شامل موارد زیر هستند:
برای انجام آزمایش کشت مدفوع از محیط کشت های مختلفی استفاده می شود. این محیط کشت ها دارای ویژگی های مختلفی هستند که به تشخیص دقیق باکتری ها کمک می کنند. برخی از این محیط کشت ها فقط دارای مواد مغذی هستند و انواع باکتری ها می توانند بر روی این محیط ها رشد کنند. در واقع در اکثر مواقع از این محیط ها برای تایید وجود یا عدم وجود باکتری ها استفاده می شود.
در مقابل برخی از این محیط های کشت به صورت افتراقی هستند و به همین دلیل نیز فقط برخی از گونه های باکتری ها می توانند در آن ها رشد کنند. در بسیاری از موارد برای تشخیص دقیق باکتری آلوده کننده ای که در مدفوع وجود دارد از چندین و چند محیط کشت مختلف استفاده می شود. همچنین در صورت نیاز ممکن است باکتری با داروهای مختلف مجاور شود تا مشخص شود که به چه داروهایی جواب خواهد داد و به کدام داروها مقاوم است.
به طور کلی نتایج آزمایش کشت مدفوع به دو صورت مثبت و یا منفی گزارش می شود. در صورتی که نتیجه تست مدفوع منفی باشد به این معنی است که هیچ باکتری بیماری زا در نمونه مدفوع شما یافت نشده است. با این حال در صورتی که نتیجه تست مدفوع شما مثبت شود به این معنی است که در مدفوع شما باکتری بیماری زا یافت شده است.
در این شرایط با انجام آزمایش های مکمل و بیشتر، نوع باکتری موجود در مدفوع تشخیص داده می شود و پزشک در قدم بعدی پروسه درمانی مناسب را در نظر خواهد گرفت. با این حال ممکن است هیچ باکتری بیماری زا در مدفوع شما یافت نشود اما علائم وجود داشته باشند. در چنین شرایطی به احتمال زیاد علائم شما ناشی از مشکل یا بیماری دیگری است که باید با آزمایش ها و روش های دیگر تشخیص داده شود.
کشت مدفوع یکی از آزمایش‌های مهم تشخیصی در بررسی عفونت‌های گوارشی است. در این آزمایش، نمونه مدفوع بیمار در محیط‌های کشت مخصوص قرار داده می‌شود تا وجود باکتری‌ها، انگل‌ها یا سایر عوامل بیماری‌زا بررسی شود. به طور کلی، انجام کشت مدفوع یک روش غیرتهاجمی و ایمن است و خطر خاصی برای فرد ایجاد نمی‌کند؛ زیرا نمونه‌گیری تنها از طریق جمع‌آوری مدفوع صورت میگیرد و هیچ‌گونه مداخله مستقیم در بدن انجام نمی‌شود. با این حال، برخی نکات و ملاحظات وجود دارد که باید به آنها توجه داشت:
کشت مدفوع یکی از آزمایش‌های مهم برای تشخیص عفونت‌های روده‌ای و شناسایی باکتری‌ها یا سایر عوامل بیماری‌زا در دستگاه گوارش است. برای اینکه نتیجه آزمایش دقیق و قابل اعتماد باشد، رعایت نکات آماده‌سازی پیش از نمونه‌گیری ضروری است. از جمله نکات مهم پیش از انجام آزمایش کشت مدفوع عبارتند از:
مصرف برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضداسهال یا ملین‌ها می‌تواند بر نتیجه آزمایش تاثیر بگذارد. بهتر است در صورت امکان و با نظر پزشک، چند روز پیش از نمونه‌گیری مصرف این داروها قطع شود.
مدفوع باید در ظرف استریل و مخصوصی که توسط آزمایشگاه داده می‌شود جمع‌آوری شود.
نمونه مدفوع نباید با ادرار، آب یا دستمال کاغذی تماس داشته باشد؛ زیرا این آلودگی‌ها نتیجه آزمایش را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
معمولاً به اندازه یک قاشق کوچک از مدفوع کافی است. نمونه بیش از حد یا بسیار کم ممکن است باعث مشکل در بررسی شود.
بهترین زمان تحویل، حداکثر ظرف یک ساعت پس از جمع‌آوری است. در صورت تاخیر، باید نمونه در دمای یخچال نگهداری شود.
رعایت دقیق دستورالعمل‌های آماده‌سازی و نمونه‌گیری نقش بسیار مهمی در دقت نتایج آزمایش کشت مدفوع دارد. در صورت وجود هرگونه بیماری زمینه‌ای یا مصرف داروهای خاص، بهتر است پیش از انجام آزمایش موضوع را با پزشک یا پرسنل آزمایشگاه در میان بگذارید.
یکی از پرکاربرد ترین آزمایش های مدفوع که در بسیاری از کشور ها به دلیل دقت بالا از آن به عنوان یک روش معتبر غربالگری استفاده می شود آزمایش DNA مدفوع است. این آزمایش می تواند وجود خون در مدفوع را با دقت بسیار بالایی تشخیص دهد. علاوه بر این یکی از کاربرد های دیگر این تست بررسی تغییرات ژنتیکی در دی ان ای مدفوع است که می تواند به عنوان نمونه ای از پیش سرطان یا سرطان مورد استفاده قرار بگیرد. لازم است بدانید که در صورتی که نتیجه این آزمایش مدفوع مثبت باشد در قدم بعدی به احتمال زیاد پزشک کولونوسکوپی را در نظر میگیرد تا به اطمینان بیشتری دست پیدا کند و بتواند پروسه درمانی مورد نظر خود را انتخاب و شروع کند.
بیماری های زیادی وجود دارند که می توان آن ها را با استفاده از تست مدفوع مورد بررسی قرار داد. برخی از مهم ترین این بیماری ها و مشکلات شامل موارد زیر هستند:
آزمایش مدفوع یکی از روش‌های تشخیصی مهم است که در سیستم بهداشتی بریتانیا (NHS) به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرد. این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات مختلف دستگاه گوارش را شناسایی و درمان مناسب را انتخاب کنند. در واقع، بررسی نمونه مدفوع می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره عملکرد روده، وجود عفونت‌ها یا حتی برخی بیماری‌های مزمن ارائه دهد.
مواردی که در آزمایش مدفوع NHS مورد بررسی قرار می‌گیرند عبارتند از:
شناسایی عوامل بیماری‌زایی مانند سالمونلا، اشریشیا کلی(E. coli) یا نوروویروس که می‌توانند موجب اسهال و عفونت‌های روده‌ای شوند.
بررسی وجود انگل‌های روده‌ای مانند ژیاردیا یا کرم‌ها که ممکن است باعث اسهال مزمن یا سوء تغذیه شوند.
این آزمایش می‌تواند نشانه‌ای از پولیپ روده یا حتی سرطان کولورکتال باشد.
مانند بیماری سلیاک یا بیماری‌های التهابی روده(IBD) که با تغییر در ترکیب مدفوع خود را نشان می‌دهند.
در برخی موارد آزمایش برای ارزیابی هضم و جذب مواد غذایی نیز انجام می‌شود.
آزمایش مدفوع NHS ابزاری ساده، غیرتهاجمی و در عین حال بسیار ارزشمند برای تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌های گوارشی است. در صورتی که پزشک این آزمایش را توصیه کرده باشد، رعایت دستورالعمل‌های آماده‌سازی و نمونه‌گیری دقیق، نقش مهمی در صحت نتایج خواهد داشت.
تست سلامت روده Health Path یکی از آزمایش‌های پیشرفته و غیر تهاجمی است که با تحلیل نمونه مدفوع، وضعیت عملکرد روده و میکروبیوم آن را بررسی می‌کند. سلامت روده نقش کلیدی در هضم غذا، جذب مواد مغذی، عملکرد سیستم ایمنی و حتی سلامت روان دارد؛ بنابراین تشخیص زودهنگام اختلالات روده‌ای می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های مزمن کمک کند. از جمله دلایل انجام تست سلامت روده(Health Path) شامل:
این تست می‌تواند سطح باکتری‌های مفید و مضر روده را مشخص کند و به شما کمک کند برنامه غذایی و سبک زندگی خود را بهینه کنید.
بررسی وجود باکتری‌ها، انگل‌ها یا قارچ‌های غیرطبیعی که می‌توانند باعث علائم گوارشی مانند اسهال، یبوست یا نفخ شوند.
عدم تعادل روده‌ای و التهاب مزمن می‌تواند با بیماری‌های روده‌ای، دیابت، مشکلات قلبی و حتی اختلالات روانی مرتبط باشد.
نتایج این تست به پزشکان و متخصصان تغذیه کمک می‌کند تا برنامه غذایی، مکمل‌ها و تغییرات سبک زندگی مناسبی برای هر فرد طراحی کنند.
تست سلامت روده Health Path ابزاری ارزشمند برای بررسی عملکرد و تعادل میکروبی روده است و می‌تواند به پیشگیری و مدیریت مشکلات گوارشی و سایر اختلالات مرتبط کمک کند. رعایت دستورالعمل‌های آزمایشگاه هنگام جمع‌آوری نمونه، دقت و صحت نتایج را تضمین می‌کند.
آزمایش مدفوع که به عنوان Stool exam شناخته می شود را به صورت مخفف با S/E نیز نشان می دهند. همچنین آزمایش کشت مدفوع که معادل انگلیسی آن Stool culture است به صورت مخفف SC نیز نامیده می شود.
آزمایش کشت مدفوع می تواند وجود هرگونه باکتری، ویروس یا عامل بیماری زای دیگر را در مدفوع شما بررسی کند. این آزمایش در موارد مختلفی ممکن است تجویز شود با این حال یکی از مهم ترین کاربردهای آن برای بررسی بیماری در افرادی است که با مشکلات مزمن گوارشی مانند اسهال های شدید و مداوم، یبوست مداوم و یا اسهال های خونی رو به رو هستند.
علائم ابتلا به باکتری های روده ای و مشکلات گوارشی در بسیاری از موارد بین بزرگسالان و کودکان مشابه است. در صورتی که نوزاد یا کودک با علائم زیر رو به رو شود پزشک با احتمال زیادی ممکن است آزمایش های مختلف مدفوع را تجویز کند. برخی از مهم ترین این علائم شامل موارد زیر هستند.
به طور کلی برای انجام آزمایش مدفوع نیازی به انجام آمادگی خاصی نیست. همچنین این آزمایش به ناشتایی نیز نیازی ندارد. با این حال بهتر است از مصرف برخی از مواد غذایی خاص مثل خوراکی هایی که دارای مقادیر قابل توجهی از ویتامین سی هستند اجتناب کنید. همچنین در صورتی که از داروهای خاصی به صورت دائم استفاده می کنید بهتر است پزشک خود را در جریان قرار دهید زیرا مصرف برخی از داروها ممکن است بر نتیجه تست های مدفوع تاثیر بگذارد.
جمع‌بندی
آزمایش های مدفوع دارای انواع مختلفی هستند که بسته به شرایط و مشکلات سلامتی که فرد با آنها درگیر است پزشک ممکن است یک یا چند مورد از آن ها را تجویز کند. با این حال در بیشتر مواقع این آزمایش ها برای بررسی علائم گوارشی مورد استفاده قرار می گیرند. برای انجام آزمایش مدفوع به طور معمول نیازی به ناشتایی نخواهید داشت با این حال بهتر است در این باره با پزشک خود مشورت کنید. همچنین بهتر است از مصرف برخی از مواد غذایی نیز در بازه قبل از آزمایش اجتناب کنید. یکی از موارد مهم دیگری که باید به آن توجه داشته باشید مشورت با پزشک در مورد داروهایی است که به طور مداوم مصرف می کنید. پس از آماده شدن نتایج آزمایش مدفوع در صورتی که نتیجه تست مثبت باشد پزشک پروسه درمانی مناسب را برای شما آغاز خواهد کرد.
مورد تایید و بازبینی شده توسط:
دکتر مهران غزالی بینا(فلوشیپ علوم آزمایشگاهی)
ارسال نظر