اكسيدانها و راديكالهاي آزاد موادي است كه هر لحظه در سلولها توليد ميشود. اين مواد در واقع سيستم دفاعي مولكولي بدن را تشكيل ميدهد، سلولهاي دفاعي در برخورد با مزاحمهايي مثل ميكروبها با توليد و ترشح راديكالهاي آزاد آنها را منهدم ميسازد.
هر روز تعداد زيادي سلول سرطاني در بدن همه ما ايجاد ميشود كه همين دفاع مولكولي يكي از دلايل مقاومت در برابر حمله آنهاست.
با وجود فايدههايي كه اكسيدانها در بدن دارند، گاهي سطح اكسيدانها در بدن خيلي زياد ميشود و در اين حالت آنها به مولكولهاي موجود در سلولها آسيب وارد ميكند.
پروتئينها، چربيها و اسيدهاي نوكلئيك موادي است كه راديكالهاي آزاد باعث آسيب آن ها ميشود.
اكنون بايد به اين پرسش پاسخ دهيم كه در چه شرايطي اكسيداسيون تشديد ميشود و راديكالهاي آزاد به مواد خودي حمله ميكند؟
بشر سالهاست كه توانسته بر مهاجمان كشندهاي مثل آبله، طاعون، حصبه و ديفتري غلبه كند، اما واقعيت تلخ اين است كه مهاجمان جديدي توسط خود انسان توليد شده است.
اشعه مضر خورشيد كه قبلا توسط لايه ازن فيلتر ميشد، اكنون با شدت روز افزون بدن انسانها را هدف قرار ميدهد. انواع مواد شيميايي كه براي كشتن حشرات استفاده ميشود در خاك و هوا انباشته شده است.
دود ماشينها و كارخانهها در هوا پراكنده است و با هر تنفس به ريهها و گردش خون وارد ميشود. رنگها و طعمدهندههاي مصنوعي در بيشتر غذاهاي فرآوري شده وجود دارد و هر روز براي سود بيشتر به تنوعشان افزوده ميشود.
همه اين ها با ورود به سلولها ايجاد راديكالهاي آزاد را زياد ميكند اما زندگي شهري و مدرن علتهاي ديگري هم براي ايجاد اكسيداسيون دارد.
توت فرنگي، تمشك، لوبيا قرمز، كلم بروكلي، آواكادو، چاي سبز، گردو، فندق، سيب، انار، زنجبيل، شكلات تلخ و بسياري از مواد غذايي ديگر داراي مجموعهاي از ريزمغذيهاي مفيد هستند و مواد غذايي با خاصيت آنتياكسيدان شناخته ميشوند.
ويتامين C، ويتامين E، سلنيوم، روي و بسياري از ريزمغذيها به عنوان افزايشدهنده طول عمر و پيشگيريكننده از سرطان، سكتههاي قلبي، سكتههاي مغزي و آلزايمر مطرح و اثبات شده است.
علت اصلي فايده اين نوع رژيم غذايي وجود همين آنتياكسيدانها در آنهاست كه ميتواند با خنثيسازي راديكالهاي آزاد از پيشروي ديابت و اترواسكلروز جلوگيري كند. در اينجا چند ماده مهم با خاصيت آنتياكسيداني و غذاهايي كه حاوي آنها هستند، برشمرده ميشود.
ويتامين C: يك ويتامين محلول در آب با خاصيت آنتياكسيدان قوي است. پرتقال و ديگر مركبات، بروكلي، كلم قرمز، انواع فلفلها، كيوي و گوجهفرنگي سرشار از ويتامين C است.
ويتامين E: اين ويتامين هم مثل ويتامين C خاصيت آنتياكسيدان دارد و باعث تقويت سيستم ايمني ميشود. تفاوت مهم ويتامين E با ويتامين C اين است كه چون محلول در چربي است وقتي به صورت قرص يا كپسول مصرف ميشود، نبايد بيرويه مصرف شود.
البته مصرف غذاهاي حاوي ويتامين E بيشتر توصيه ميشود. روغن آفتابگردان، روغن ذرت، روغن زيتون، بادام، فندق، نارگيل حاوي اين ويتامين مفيد است.
بتاكاروتن: كاروتن از اسم لاتين هويج گرفته شده است و يك پيش ساز ويتامين است. اين ماده نيز خاصيت آنتياكسيداني دارد و در سيبزميني، هويج، اسفناج، كلم پيچ و كدو به فراواني موجود است.
سلنيوم: شايد دليل اصلي اينكه غذاهاي دريايي را در زمره غذاهاي مفيد ميدانيم، همين سلنيوم باشد كه در انواع ماهيها، ميگو و خرچنگ وجود دارد. شايد دليل اينكه ژاپنيها بالاترين عمر در بين همه كشورهاي جهان را دارند، همين باشد. سلنيوم علاوه بر قدرت آنتياكسيداني باعث افزايش قدرت باروري مردان، بهبودي آسم و روماتيسم مفصلي ميشود.