آرتروز به معنای ساییدگی مفصل و
تخریب سطح مفصلی و بدنبال آن تغییر شکل، درد و محدودیت حرکت در مفصل است.
آرتریت Arthritis به معنای التهاب مفصل است و استئوآرتریت Osteoarthritis شایع ترین نوع آرتریت است. در استئوآرتریت مشکل
اصلی در غضروف است و بعد ازمدتی استخوان مفصل هم دچار آسیب میشود. در فارسی بجای
کلمات استئوارتریت و آرتروز از کلمه "ساییدگی مفصل" هم استفاده میشود.
مفصل
جایی است که دو استخوان در کنار هم قرار میگیرند. مفصل باعث میشود قسمت های مختلف
بدن نسبت به هم حرکت کنند و حرکت استخوان ها در مفصل به علت کششی است که از طریق
عضلات به آنها اعمال میشود. دو انتهای استخوان ها در جایی که با هم مفصل میشوند به
وسیله پرده بافتی محکمی پوشیده شده که به آن کپسول مفصلی میگویند.
در اطراف کپسول مفصلی نوارهای بافتی محکمی قرار دارند که به آنها
لیگامان یا رباط میگویند و مسئول پایدار کردن مفصل هستند.
غضروف
یک بافت سخت ولی صاف و قابل انعطاف است که روی انتهاهای استخوان ها در محلی که در
کنار هم قرار میگیرند را میپوشاند.
مقدار
کمی از یک مایع غلیظ و لزج بین دو سر استخوان ها و در درون مفصل قرار گرفته که سطح
غضروف را لیز کرده و اصطکاک بین دو سطح مفصلی را کم میکند و به آن مایع سینوویال Synovial fluid یا مایع مفصلی میگویند.
مایع
سینوویال به توسط بافت سینوویال ساخته میشود. بافت سینوویال لایه ای از سلول هاست
که سطح داخلی کپسول مفصل را فرش کرده است.
علت آرتروز یا
ساییدگی مفصل چیست؟
در طول روز و به
علت فعالیت های بدنی مفاصل بدن بطور مرتب در معرض ضربه قرار دارند و این ضربات
مرتبا آسیب هایی را به آنها بخصوص به غضروف مفصلی وارد میکنند. بدن این آسیب ها را
تا جایی که میتواند ترمیم میکند. پس در طول زندگی مفاصل بدن دائما در یک فرآیند
آسیب و ترمیم قرار دارند.
گاهی اوقات شدت
آسیب های وارده به مفصل بیش از قدرت ترمیم بدن است و یا به عللی قدرت ترمیم بدن
کاهش یافته و نمیتواند آسیب های معمولی را مرتبا ترمیم کند. در این موارد غضروف
مفصلی بتدریج خرابتر و خرابتر میشود و این شروع آرتروز است.
در ابتدا سطح غضروف ریش ریش و لایه لایه میشود. با
هر آسیبی مقداری از روی غضروف برداشته میشود تا اینکه بتدریج ضخامت غضروف کم
میشود. کم شدن ضخامت غضروف که در رادیولوژی بصورت کاهش فاصله مفصلی دیده میشود از
علائم اولیه شروع ساییدگی مفصل است.
در آرتروز غضروف مفصل بتدریج نازک شده و از بین میرود. استخوان
اضافه در اطراف سطح مفصل بوجود میاید،بعد از مدتی در اطراف استخوان دو طرف مفصل استخوان های اضافه
ساخته میشود که به آنها استئوفیت Osteophytis میگویند. این استئوفیت ها هم در
رادیوگرافی مفصل دیده میشوند. بافت سینوویال مفصل هم متورم میشود که به آن سینوویت Synovitis میگویند.
بتدریج استخوان زیر غضروف سفت و محکم میشود که به آن عاجی شدن
استخوان یا
Eburnation میگویند. با پیشرفت آرتروز در استخوان زیر غضروف
کیست های استخوانی ایجاد میشود.
راه هایی جهت جلوگیری از بروز آرتروز:
* ورزش منظم روزانه به مدت حداقل ٣٠ دقیقه
* انجام حرکات کششی در طول روز
* اجتناب از حمل اشیای سنگین
* استفاده از تشک طبی و استاندارد
* اجتناب از نشستن طولانی‌مدت پشت رایانه
* پوشیدن لباس گرم در روزهای سرد
* نوشیدن مقدار کافی آب در روز
* درمان انواع کم‌خونی
* آگاهی از علایم آرتروز
* خوردن صبحانه کامل
* کنترل استرس
* خواب کافی
* محافظت از مفاصل
موادغذایی که در درمان آرتروز مفید هستند، عبارتند از:
کلم
بروکلی، انواع سبزی‌ها، اسید چرب امگا ٣، استفاده از انواع ماهی، نخودفرنگی،
حبوبات، کدو، خربزه، گردو، بادام، لبنیات، سیب‌زمینی، ذرت، آناناس، انگور قرمز،
توت‌فرنگی، هلو، تمشک، انبه، کیوی، پرتقال، طالبی، زنجبیل، زردچوبه، پودر سنجد و
روغن‌زیتون