مطالعات متعدد نشان داده است كه تغذيه قبل از دوران لقاح داراي اهميت است. اگر مادران تلاش ميكنند تا فرزند سالمي داشته باشند، لازم است قبل از اطمينان از بارداري، به تغذيه سالم فكر كنند.
يكي از مهمترين مواد غذايي قبل از دوران بارداري، مصرف اسيد فوليك است. مصرفنكردن اسيدفوليك، نقص لوله عصبي را در جنين ايجاد ميكند كه در مواردي غير قابل جبران خواهد بود.
تركيب غذاهاي مختلف داراي اسيدفوليك را در سبزيجات، گوشت گوساله و حبوبات مانند لوبيا و مغزها ميتوان يافت. اكثر خانمهايي كه خونريزي ماهانه زيادي دارند، دچار كمخوني يا فقرآهن ميشوند. فقر آهن را بايد قبل از بارداري تشخيص داد و درمان كرد. در شرايطي كه فرد ميزان كافي از اين ويتامين نداشته باشد، لازم است تحت نظر متخصص زنان و تغذيه باشد.
ويتامينها
تركيب ويتامينهايي از قبيل ويتامينهاي C و B و همچنين كلسيم بايد قبل از بارداري به ميزان كافي در اختيار مادر قرار گيرد. تركيب مولتي ويتامينها ميتواند به عنوان ريز مغذيها و ويتامينها براي مادران باردار كمك كننده باشد.
انتخاب مواد غذايي متنوع قبل از بارداري و هنگام شروع آن داراي اهميت است. افراد لاغري كه تكغذايي دارند و هر نوع غذايي را نميخورند و نگران افزايش وزن هستند، اين عادت در رشد جنين تاثيرگذار است.
تنوع مواد غذايي باعث تركيب ريز مغذيهاي مورد نياز براي افراد در دوران بارداري خواهد شد. افزايش مصرف لبنيات، دريافت كافي ويتامين D و كلسيم در باروري افراد اهميت دارد.
مطالعات نشان داده است دريافت كافي كلسيم شانس باروري را افزايش ميدهد و ويتامين D در تركيبات ژنتيكي داراي اهميت است. متاسفانه در جامعه ايران اكثر افراد مواد حاوي كلسيم بسيار كم مصرف ميكنند. همچنين خانمها كمتر در برابر آفتاب قرار ميگيرند و ميزان كافي ويتامين D را دريافت نميكنند.
مادراني كه با وزن بالا بارداري را شروع كردهاند، مصرف لبنيات كم چرب را توصيه مي شود. لبنيات چرب به سلامت نوزادان كمك نميكند، مصرف چهار واحد مواد لبني در روز، ميزان كافي كلسيم را در اختيار بدن قرار ميدهد.
شانس باروري و كاهش وزن
بيشتر اوقات افرادي كه دچار افزايش وزن هستند، رژيم غذايي در دوران بارداري را مضر ميدانند. اغلب كنترل وزن را به بعد از دوران بارداري و شيردهي محول ميكنند، حال آنكه اين طرز فكر غلط است.
مادراني كه ميخواهند به نوعي بارداري را با وزن بالا، بويژه با چاقي مفرط شروع كنند، شانس باروري در آنها كاهش يافته و ريسك بارداري در آنها افزايش مييابد. مطالعات نشان داده است، اگر افراد وزنشان را پايين بياورند، امكان باروري افزايش يافته و عوارض ناشي از بارداري اعم از رشد بيرويه جنين، ديابت بارداري و فشارخون حاملگي در اين افراد كاهش مييابد.
گرچه افراد چاق با وزن طبيعيشان فاصله زيادي دارند، اما قبل از بارداري با كاهش 7 تا ده درصدي وزنشان از اكثر عوارض جلوگيري ميكنند، در واقع افراد با كاهش وزن، بارداري و باروري مناسب خواهند داشت و سلامت فرد باردار و جنين حفظ خواهد شد.
يكي از مشكلات غدد درونريز در خانمهايي كه دچار افزايش وزن هستند، «سندرم تخمدان پلي كيستيك» است. در اين بيماري شانس باروري كاهش مييابد و عوارض بارداري اعم از سقط زود هنگام يا سقط در مراحل اوليه رخ ميدهد، همچنين خطر ابتلا به ديابت حاملگي در اين افراد افزايش مييابد.
برخي افراد دچار چاقي مفرط هستند و در نقطه مقابل افرادي با بياشتهايي عصبي قرار دارند.افرادي كه لاغر هستند و نگاه وسواس گونه به وزنشان دارند، شانس باروري در آنها كمتر خواهد شد.
اولين نشانه در هر گروه از اين افراد اختلالات پريود است و برخي از آنها تخمكگذاري فعال ندارند. به نوعي فرم تغذيه اين افراد در دوران بارداري براي جنينشان مضر است. كمبود دريافت پروتئين در اين افراد داراي اهميت است. افرادي كه دچار لاغري مفرط هستند با ويارهاي حاملگي شديدي مواجه خواهند شد كه براي رشد اسكلتي جنين اختلال ايجاد ميكند.
اختلالات هورموني و چاقي مربوط به مردها نيز در باروري تاثير گذار است. افزايش بيرويه وزن در آقايان ميزان اسپرمهاي نرمال و تحرك كافي در اسپرمها را كاهش ميدهد.
افزايش ناباروري با مصرف سيگار و كافئين
مصرف الكل، مواد مخدر و سيگار ريسك ناباروري را افزايش ميدهد. مصرف بيرويه كافئين، ميزان سقط و مشكلات آن را در بر دارد. به همين دليل به افراد توصيه ميشود، نوشيدنيهاي حاوي كافئين را به ميزان كنترل شده مصرف كنند. اين موارد با مشاوره قبل از بارداري در كاهش ميزان اختلالات مادرزادي كمك خواهد كرد. مصرف مواد غذايي قندي از نكات اساسي است كه بايد در دوران بارداري رعايت شود، در اين دوران 50 درصد انرژي دريافتي بهتر است از كربوهيدراتهاي پيچيده يعني همان مواد غذايي سبوسدار باشد، اين مواد نوسانات قندي را در فرد باردار كم ميكند و به نوعي علاوه بر جلوگيري از ريسك بارداري به ميزان كافي قند در اختيار جفت و جنين قرار ميدهد. بنابراين، افزايش بيرويه وزن و دريافت نادرست مواد غذايي اعم از دريافت بيش از حد مواد قندي ساده يا رژيم غذايي نامتعادل و بينظمي غذايي به نوعي، ريسك ديابت بارداري را افزايش ميدهد.