مالاریا

مالاريا يک بيماری انگلی است.عامل اين بيماری، انگلهای تک سلولی ازجنس پلاسموديوم ميباشد که گونه های متعددی را شامل ميشود. در ايران سه گونه پلاسموديوم به نامهای ويواکس، فالسيپاروم و مالاريه وجود دارند.پلاسموديوم ويواکس شايعترين و پلاسموديوم فالسيپاروم شديدترين و خطرناکترين نوع اين انگل می باشد .انگل مالاريا توسط پشه‌ای به نام آنوفل به انسان منتقل می‌شود که آن نيزشامل چندين گونه می‌باشد

علائم مالاريا   (Paroxysm  ) :

علامت متداول بيماري تب شديدي است كه همراه با ساير علائم مربوطه (لرز ، عرق)  براي مدت 5 تا 8 ساعت ادامه يافته و سپس هر 2 يا 3 روز يكبار باز مي گردد.  هر يك از اين حملات، نيروي بيمار را به شدت تحليل برده و باعث كاهش شديد فعاليت هاي  بيمار در طي دوران بيماري مي گردد. حملات اوليه مالارياي حاد حداقل 2 هفته يا بيشتر طول  مي كشد و در اثر ابتلاهاي مكرر و همراه با پيشرفت بيماري، كم خوني و بزرگي طحال حادث شده كه در اكثر بيماران در طي يك يا دو هفته بعد از حمله اوليه مي توان آنرا لمس نمود. در صورتيكه عامل ابتلا انگل گونه فالسيپارم باشد مي تواند منجر به گلومرولونفريت(التهاب فیلترهای کوچک کلیه)، پديده جداسازي مويرگي (Sequestration )، گيجي، تشنج، كاهش فشارخون، ادم ريوي، علائم گوارشي (مثل استفراغ، دردهاي شكمي، اسهال، خونريزي روده اي)، سندرم نفروتيك(آسیب کلیوی که باعث دفع پروتئین میگردد)، سيانوز(کاهش مقدار هموگلوبین در خون) و مرگ شود.

 دوره نهفتگي بيماري (Incubation Period  )  بطور معمول از 9 تا 30 روز متفاوت است و ممكن است تا چندين ماه طول بكشد. گونه هاي پلاسموديوم ويواكس در مناطق معين جغرافيايي دوره نهفته طولاني و بيشتر از 10 ماه دارند.

1 يا 2 روز قبل از شروع علائم تعداد كمي انگل در گردش خون ظاهر مي شوند سپس با افزايش تعداد انگلها، علائم مختلف شروع به تظاهر مي كنند كه عبارتند از سردرد، خستگي، دردهاي مبهم در عضلات و استخوانها و مفاصل، احساس لرز و تب كه بدليل شبيه بودن علائم با بيماريهاي ويروسي مثل سرماخوردگي و آنفلوانزا (Influenza ) تشخيص را بر مبناي اين بيماريها مي گذارند. در طي چند روز آينده وقتي كه تعداد انگلها در خون به حد كافي رسيد علائم مالاريا  بروز مي نمايد.

 بطور كلي يك حمله مالاريا شامل مراحل زير است:

1-  مرحله سرما  (Cold Stage  ) :  ناگهاني شروع مي شود. بيمار شديداً احساس كسالت نموده، دچار سردرد و دردهاي استخواني شده و تمام بدن با سرماي شديد و غير قابل تحملي به مدت 1 ساعت شروع به لرز مي نمايد.

2- مرحله  گرما  ( Hot Stage  ): با بالا رفتن دماي بدن به حدود 40  تا 41 درجه سانتيگراد لرز متوقف شده و تب شديدي بدن را فرا  مي گيرد كه مدت 1 تا 2 ساعت اين وضعيت ادامه دارد. دوره تب بر حسب گونه هاي مختلف پلاسموديوم  متفاوت و به صورت زير مي باشد.

-    تب 3 به 1 :  حملات تب يك روز درميان روي مي دهد. عامل آن پلاسموديوم اووال، ويواكس و فالسيپارم  ميباشد.

3- مرحله تعريق  ( Sweating Stage  ) :  پس از گذشت 1 تا 2 ساعت از شروع تب، بيمار شروع به عرق نمودن كرده كه در پايان اين مرحله و با گذشت 5 الي 8 ساعت از شروع تب، درجه حرارت بدن به حد طبيعي باز مي گردد، بيمار خسته اما بدون علامت است و تا شروع مرحلة بعدي احساس آرامش مي كند.

  راههای انتقال :

  شايعترين و معمولی ترين روش انتقال مالاريا از طريق گزش پشه های آنوفل ماده است.

  وقتی پشه مذکور شخصی را نيش می زند، خون او را می مکد.اگر شخص گزيده شده مالاريا داشته باشد تعدادی از انگلهای داخل خون بيمار به داخل بدن پشه مکيده خواهد شد.انگلهای مالاريا در بدن پشه تکثير و رشد می کند وبعد از 7 تا 21 روز که بستگی به دما و رطوبت محيط دارد برای انتقال به فرد ديگر آماده هستند؛ حال اگر شخص سالمی را نيش بزند، انگل های مالاريا وارد بدن شخص سالم می شوند واين شخص بيمار خواهد شد.

  چرخه زندگی پشه مالاريا :

  *پشه مالاريا در آبهای راکد تخم می گذارد

  *پس از يک تا سه روز تخم باز شده ولارو از آن خارج می شود

  *پس از هفت تا هشت روز لاروها به صورت پوپ در می آيند

  *يک تا دو روز بعد پوپ تبديل به پشه مالاريا می شود

  وبالاخره پشه های ماده مالاريا برای ادامه زندگی و رشد تخم های خود از خون انسان تغذيه می کنند؛ پس از خوردن خون روی ديوار اتاق ها وساير اماکن سرپوشيده استراحت می کند. پس از رسيدن تخم ها که 2 تا 3 روز طول می کشد در آب های راکد (شامل حوض، برکه، منبع آب، قايق هايی که در آن آب ذخيره کرده اند،آب رها شده در کوچه ها و ...) تخم ريزی می کند واين چرخه در طول عمر پشه چندين نوبت تکرار می گردد.

 مقاومت ذاتی

بیماران مبتلا به تالاسمی و کم‌خونی داسی‌شکل در برابر مالاریا مقاومت ذاتی دارند. چون انگل پلاسمودیوم برای رشد و تکثیر خود به مقدار زیادی آهن نیاز دارد و در این بیماران به علت رسوب هموگلوبین یون آهن گلبول قرمز کاهش می‌یابد بنابراین این بیماران در برابر مالاریا مقاومترند و عده خیلی کمی از آنها مبتلا به مالاریا می‌شوند.

 تشخيص بيماری مالاريا :

  راه تشخيص قطعی مالاريا آزمايش خون می باشد. در خون فرد بيمارانگل های مالاريا ديده می شود.


تهیه کننده: نیلوفر افشار