دیابت

دیابت یا بیماری قند، یک اختلال متابولیک (سوخت و ساز  ) در بدن است.
در این بیماری توانایی تولید انسولين در بدن از بین می‌رود و یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون توسط مکانیزم‌های مختلفی است.

دیابت دو نوع اصلی دارد

در دیابت نوع یک تخریب سلولهای بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می‌شود و

 در نوع دو مقاوت پیشرونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولين منجر شود.

در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل  ژنتيكي، چاقی و کم‌ تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.

در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده  سوخت و ساز  كامل گلوكز کاهش می‌یابد از این‌رو میزان قند خون افزایش یافته که به‌آن  هايپر گليسمي می‌گویند. وقتی این افزایش قند در دراز مدت در بدن وجود داشته باشد عوارض میکروواسکولار دیابت یا تخریب رگ‌های بسیار ریز در بدن ایجاد می‌شوند که می‌توانند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب را درگیر کنند. همچنین دیابت با افزایش ریسک بیماری‌های قلبی عروقی ارتباط مستقیمی دارد. لذا غربالگری و تشخیص زودرس این بیماری در افراد با ریسک بالا می‌تواند در پیشگیری از این عوارض موثر باشد.

تشخیص و همچنین غربالگری دیابت با انجام آزمایش قند خون میسر است

نشانه های دیابت نوع 1 معمولاً در زمانی کوتاه بروز می کنند.

نشانه ها شامل افزایش تشنگی، نوشیدن آب به مقدار زیاد و تکرر ادرار، گرسنگی دائمی، از دست دادن وزن، تاری دید و خستگی شدید است .

دیابت نوع 2 فراوان‌ ترین شكل دیابت است. در حدود 85 تا 90 درصد افراد دیابتی به دیابت نوع دو مبتلا هستند و اغلب نیمی از آنها از بیماری خود بی اطلاع هستند.

متاسفانه ظهور علائم بيماري در دیابت نوع 2، روندی  پنهان  دارد و اغلب هیچ علامتی دردیابت نوع دو دیده نمیشود.

ممکن است سالهای زیادی از ابتلا به بیماری بگذرد ولی این علائم دیده نشوند و بیماران از ابتلا به دیابت نوع 2 بی خبر بمانند.

شایعترین علامت دیابت نوع 2 بی علامتی است

افراد بزرگسال با سن بیش از 30 سال که چاق هستند و یا پدر، مادر، خواهر یا برادرشان مبتلا به دیابت هستند یا میزان فشار یا چربی خون آنها بالاست باید به پزشك مراجعه كرده و تحت بررسي آزمایشگاهی قرار گيرند.

مصرف زیاد غذاهای چرب، انواع فست‌فودها (مثل پیتزا و ساندویچ) و کم تحرکی سبب چاقی می شود و در این حالت خطر ابتلا به دیابت نوع 2 زیاد می شود.

دیابت نوع2 بیشتر در بزرگسالان، به ‌ویژه در سنين بیش از 30 سال دیده می ‌شود. چاقی و سابقه خانوادگی مهم‌ترین عوامل خطر ایجاد کننده  این بیماری هستند.

مهمترين عوامل خطر ابتلا به ديابت نوع 2 عبارتند از: سابقه خانوادگي ديابت در بستگان درجه يك،  چاقي و اضافه وزن،  بي تحرکي يا كم‌تحركي،  چربي و فشار خون بالا.

  ورزش یا تحرک جسمی و تغذیه مناسب (مصرف میوه و سبزیجات بیشتر، پروتئین کافی و مصرف قند و چربی کمتر) بهترین و کم هزینه ترین راه پیشگیری از دیابت و بسیاری از بیماری های غيرواگير دیگر است.

دیابت وعوارض وابسته به آن قابل پیشگیری هستند.

تغذيه  در افراد ديابتي

توجه: بعضي از افراد مبتلا به ديابت مي‌توانند با نظر پزشك معالج خود روزه بگيرند.

پيام هاي ويژه بيماران ديابتي :

1-     در صورت عدم کنترل مناسب قند خون ممكن است عوارض زودرس و دیررس ناشی از بیماری دیابت ظاهر شوند. . کمای دیابتی و افت قند خون دو عارضة زودرس هستند. بيماري هاي قلبی-عروقي، کلیوی،عصبي و چشمی مهمترين عوارض دیررس ديابت مي‌باشد.

2-    تغییر شیوه زندگی با تغذیه صحیح وفعالیت جسمانی مستمر، مراقبت های مناسب بهداشتی و افزایش آگاهي و دانش در زمينه ديابت، به خصوص در افراد پره‌دیابتي مهمترين اصول پیشگیری از ديابت نوع 2 هستند.

3-    آموزش و آگاهي از بيماري ديابت و عوارض ناشی از آن، تغذيه مناسب،ورزش و فعاليت هاي جسماني مستمر مهمترين اصول مراقبت و درمان بيماران ديابتی هستند.

4-   اصول درمان ديابت عبارت است از: رژيم غذايي و محدودكردن انرژي(كالري) دريافتي، فعاليت بدني و ورزش دائمي و منظم، استفاده از داروهاي كاهنده‌ي قند خون  و پايش دائمي مقدار قند خون (خودمراقبتي).

5-   افراد مبتلا به ديابت كه هر نوع دخانيات (سيگار، پيپ، چپق، قليان و جويدن توتون) مصرف‌مي‌كنند، بايد براي ترك دخانيات تشويق‌شو

بسیاری از افرادی که بعد از سن ۴۰ سالگی دچار دیابت می‌گردند با رعایت یک رژیم غذایی مشتمل بر مصرف سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و ماهی و محدود کردن شدید فراورده‌های شیرینی‌پزی و شکر و محدود کردن دریافت کربوهیدرات می‌توانند حال خود را بهبود بخشند.

بسیاری از کسانی که دچار دیابت شده‌اند انسولین مصرف می‌کنند آنها توانایی کافی برای پاسخ دادن به انسولین را ندارند و این امر به علت وزن بالا و مصرف زیاد قندهای تصفیه شده از سوی آنهاست.

 اولین دستور برای برطرف کردن این حالت استفاده از غلات و دانه‌های کامل به جای فراورده‌های شیرینی و نان‌پزی (آرد سفید) است.

 این امر با کمک به احساس سیری و خوردن کمتر باعث محدود کردن دریافت مهم‌ترین منبع دریافت چربی‌ها خواهد گردید.طبق نظر پزشكي گياهي براي كنترل ديابت ميتوان از عرقيات گياهي همچون:

 1-  شنبليله2-  برگ زيتون3-  ماستيك4-  دارچين5-  فلفل قرمز6 - برگ گردو استفاده كرد

برپایه پژوهش‌هایی که در اروپا انجام گرفته‌است نشان داده شده که دریافت مقادیر بسیار زیاد پروتئین به کلیه‌های یک فرد دیابتی آسیب وارد می‌کند  بنابراین دیابتی‌ها باید از مقادیر کمتر گوشت و ماكيان و  تخم مرغ استفاده نمایند.

 همچنین تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که کربوهیدرات‌های تصفیه شده میزان نیاز به انسولین را افزایش داده و چربي  غير اشباع تک ‌پیوندی و چند پیوندی موجود در سبزیجات و چربی‌های امگا۳ موجود در روغن ماهی و همچنین استفاده از آرد کامل و دانه‌های کامل بجای آرد تصفیه شده نیاز به انسولین را کاهش می‌دهد.

سطح بالای قند خون بعد از صرف غذا موجب می‌شود که قندها به یاخته‌ها چسبیده و تبدیل به ماده‌ای سمی (برای یاخته‌ها) بنام سوربیتول شوند که این ماده به اعصاب و کلیه و رگ‌ها و قلب آسیب خواهد رساند.

 با انجام به موقع آزمايشات تشخيص ديابت از عوارض آن پيشگيريي نماييد

تهیه کننده: سمیرا تیر