استخوان يك بافت زنده ميباشد كه از دو لايه تشكيل شده است لايه داخلي و لايه خارجي ،لايه داخلي ضخيم بوده و از شبكه هاي محكم تشكيل شده است كه به آن نماي لانه زنبوري داده است ،لايه خارجي به صورت لايه پوشاننده اي روي استخوان قرار گرفته و خون رساني به استخوان از طريق اين قسمت ميسر است.زماني كه فضاي ما بين شبكه ها (لايه داخلي)به علت افزايش تخريب بافت استخواني و عدم جايگزيني آن بطور كامل بزرگ شوند به آن پوكي استخوان مي گويند.در اثر چنين تغييراتي استخوان با كوچكترين ضربه دچار شكستگي مي شود. ستون فقرات ، ران پا و مچ دست و انتهاي ساعد بيشترين قسمت هايي هستند كه دچار شكستگي ميشوند.
عوامل مستعد كننده پوكي استخوان عبارتند از:
الف :عوامل غير قابل كنترل
سن :
بعد از دهه سوم زندگي به تدريج توده استخواني كاهش مي يابد كمر درد ،كوتاه شدن قدو شكستگي استخوان علائم شايعي هستند كه با افزايش سن ديده مي شوند.
جنس :
زنان بيشتر از مردان به پوكي استخوان مبتلا ميشوند در زنان از هر سه نفر يك نفر ودر مردان از هر هشت نفر يك نفر دچار شكستگي استخوان ميشوند.
يائسگي :
با بروز يائسگي ميزان هورمون استروژن مترشحه از تخمدان ها كاهش مي يابد،اين هورمون نقش مهمي در استحكام استخوان ها دارد.
سابقه فاميلي :
وراثت از جمله عواملي است كه در استحكام و سرعت از دست دادن توده استخوان اثر دارد اگر مادر يا خواهر شما سابقه شكستگي لگن داشته باشند احتمال ابتلاي شما به شكستگي لگن دو برابر ساير افراد جامعه مي شود.
نژاد:
خانم هاي آسيايي و خانم هايي كه پوست و مويي روشن دارند بيشتر در معرض ابتلا به پوكي استخوان هستند.
وزن و اندازه استخوان ها :
خانم هايي كه لاغرند يا استخوان بندي ظريفي دارند بيشتر مستعد ابتلا به پوكي استخوان مي باشند.
بيماري هاي مزمن :
در افرادي كه اختلالات هورموني و متابوليسمي مانند :ديابت ،پر كاري غدد تيروئيد و اختلالات رشد و هورمون هاي جنسي دارند همچنين در كساني كه التهاب روده و بيماري هاي كه ايجاد اختلال در جذب مواد غذايي كنند و نيز اسهال مزمن ،منجر به پوكي استخوان ميگردند.
داروها :
از عوارض مصرف طولاني مدت تركيبات كورتيكواستروئيدي که به عنوان ضد التهاب، ضد روماتيسم و ضد آلرژي تجويز مي شوند از عوامل خطر ابتلا به پوكي استخوان مي باشند.
ب:عوامل قابل كنترل :
ورزش نكردن :
بي تحركي و نداشتن فعاليت باعث تسريع در كاهش توده استخواني ميشود.
كمبود كلسيم در برنامه غذايي :
كلسيم باعث قوي شدن استخوان مي شود.كمبود ذخيره كلسيم در بدن ميتواند به علت كاهش دريافت كلسيم در زمان كودكي يا بزرگسالي باشد. در اين صورت بدن سلول هاي استخواني را تخريب ميكند تا كلسيم مورد نياز خود را بدست اورد.
كمبود ويتامين D :
ويتامين D براي جذب كلسيم لازم بوده و مانند كليدي است كه در قفل شده روده ها را به طرف جريان خون باز ميكند و اجازه ميدهد تا كلسيم مواد غذايي از روده ها وارد جريان خون شوند و از آنجا به استخوان ها برسد. يكي از منابع طبيعي ويتامين D تماس مستقيم با نور خورشيد ميباشد.(مدت تابش نور مستقیم خورشید جهت تامین ویتامن D به اندازه بیست دقیقه به گردی صورت و دوکف دست می باشد ) كمبود ويتامين D افزايش خطر ابتلا به بيماري هاي غير واگير دارمانند سرطان،ديابت نوع يك ،پوكي استخوان ،اختلالات خود ايمني و MS را در بزرگسالان نشان مي دهد
سيگار كشيدن :
افراد سيگاري بيشتر از كساني كه سيگار نميكشند دچار پوكي استخوان مي شوند. سيگار باعث كاهش مواد معدني استخوان ها مي شود.
سقط مكرر :
ا ختلالات بينايي،از دست دادن تعادل ،اختلالات عملكرد عصبي عضلاني و استفاده از دارو هاي خواب آور سبب افزايش خطر سقوط و در نتيجه افزايش شكستگي ميشود.
مصرف الكل:
با تاثير بر سلول هاي سازنده استخوان و بر هم زدن تعادل تغذيه اي فرد سبب پوكي استخوان مي شود.
تهیه کننده : دکتر مینا علیمحمدیان